1. Mütevazı olmak
Tevazu, makamı yukarıda olmasına rağmen kendisini aşağıda görmektir ki bu kemal alâmetidir.
Kibir, kendisini aşağıda olmasına rağmen üstün görmesi, kendisinin ve başkalarının hakkını inkârdır.
Hz. Peygamber Efendimiz (s.a.s.) şöyle buyurmuştur:
“Kim Allah için bir derece mütevâzı olursa Allah onu tevazuuna karşılık bir derece yükseltir. Kim de Allah (rızası) hilafına kibirlenirse Allah onu kibirlenmesine karşılık bir derece alçaltır, ta onu aşağıların en aşağısına kılar.”
(İbn Mâce, Zühd, 16; Ahmed b. Hanbel, Müsned, III, 76. )
Bu kibirli kimseye şeytan yaklaşır, amelini kendisine süsler, yanlış yapar doğru yaptığını zanneder.
Mütevazı olana ise, Allah yanlışını kendisine gösterir, yanlışın yanlış olduğunu ilham eder, gidermeye muvaffak kılar.
Mütevazı adam, yanlışını söyleyenin uyarısını kabul eder.
Kibirli adamın, kendisini beğenen kimsenin kılavuzu nefsidir, kendi bildiği bazı doğrularıdır.
Kibirli adam çabuk kırılır ve gücenir, kolay kolay tenkitleri hazmedemez.
“Gücenen ârif henüz sığ sudur.”
Sadi-i Şirâzî
“Bilgi büyük adamı alçakgönüllü yapar, normal adamı şaşırtır, küçük adamı kibirlendirir.”
Molla Cami
“Bir insanın karakterini test etmek isterseniz, ona yetki verin.”
Abraham Lincoln
“Kimde güzellik varsa, bilsin ki o ödünçtür.”
Mevlânâ
“Bir kimsede kibir varsa onun kibirli hali, söz söylerken soğan gibi kokar.”
Mevlana
“Rastladığım herkes bir bakıma benden üstündür ve ben böylece herkesten bir şey öğrenirim.”
Emerson
“Bildiğimizi zannetmemiz, öğrenmemizin en büyük düşmanıdır.”
Dr. C. Bernard
Başardıkça Allah’a nisbet etmek manasında "elhamdülillâh" demeli, yükseldikçe gönlümüz de o oranda alçalmalıdır.
“İnsan ne kadar yükselirse, gönlü o kadar alçalmalıdır.”
Çiçero
2. Tenkitleri kabul etmek
Tenkidi kabul etmek yanlış yapabileceğini kabul etmekle olur, kabul etmemek kendisini masum görmekle olur.
“Tenkitler ve fikirler büyük ruhlu insanları besler ve kuvvetlendirir, küçük insanları ise öfkelendirir.”
Napolyon
Tenkit aşağılamak için değil, karşıyı yanlıştan kurtarmak için yapılır. Hem zaten öğüt kardeşin kardeşe karşı gerekli olan görevlerindendir.
“Nasihatçisi olmayan ve nasihati sevmeyen kavimde hayır yoktur.”
Hz. Ömer (r.a.)
“Öğüt dinlemeyen, azar işitme isteklisidir.”
Sadî-i Şirâzî