Bizans lobisinin 22-27 Ağustos tarihleri arasında İtalya’da düzenlediği Bizans Kongresi sona erdi. “Bizans Coğrafyası Dijital Haritalama Sistemi Tabula” da ilgi gören en önemli sunumlardandı.
BİZANS MİRASINI KORUMA SUNUMU
Türk akademisyenler Ayşe Ercan ve Barış Altan, “Bizans Konstantinopolis’ini Keşfetmek ve Korumak: İstanbul’da Arkeoloji ve Miras Politikaları” başlıklı tebliğlerinde Zeyrek Camii (Pantokrator Manastırı), Saraçhane’deki yeraltı kilisesi, Küçükyalı ve Aydos arkeolojik kazı bölgeleri hakkında bilgi verdiler. Arkeolojik kazıların Bizans faaliyetlerine yaptığı katkılara vurgu yaptılar. Ayrıca Barış Altan, Yerebatan Sarnıcı ve Bizans’ın Bukaleon Sarayı ile ilgili restorasyonu da örnek gösterdi.
DİJİTAL İŞGAL SİSTEMİ; TABULA
Prof. Dr. Andreas Külzer de “Bizans Coğrafyası Dijital Haritalama Sistemi Tabula” hakkında önemli bilgiler verdi. Google Earth ve Zoom Earth üzerinden sunulan hizmetle gerçeğe uygun şekilde Bizans mimarisini aslına uygun olarak tekrar oluşturduklarını söyleyen Külzer, “Uydu araçlarıyla yeni arazilerin, gizli kalıntıların ve kalelerin keşfini sağlıyoruz. Ancak bir peyzajın yeniden inşası bir modeldir. Yüzde yüz gerçeği yansıtmayabilir. Maliyetler de arazinin eğimine bağlıdır. Zor bölgede maliyet artar çünkü arazinin topoğrafyası da sisteme giriliyor. Ağaçlar ve nehirler çizimlerde göz ardı edilir. Arkeolojik kazılarda dijital haritalamalar büyük fayda sağlıyor. Yine de coğrafya şartları teyit edilmeli. Antik yolların gözlemlenmesi için de ‘Bizans Coğrafyası Dijital Haritalama Sistemi Tabula’ büyük önem taşıyor. Anadolu’da şimdiye kadar 950 bölgenin haritalaması yapıldı. Şu an yoğunlaştığımız yer ise Çeşme bölgesi. İşte bu bizim masalımızın öyküsü” diyerek, dijital bir işgalin hazırlığına işaret etti. Külzer ayrıca Yunanistan’da 2014-2020 yılları arasında Tabula ile engtegre ‘ANAVATHMIS’ projesinin AB tarafından fonlandığını da vurguladı.
ANADOLU’DA DEMOGRAFİ MANİPÜLASYONU
Yunan akademisyen Konstantinos Moustakas, “Küçük Asya (Anadolu) Bizans Nüfusunun Kalıntıları” başlıklı sunumunda tablolarla 16. yüzyıldaki Hristiyan nüfusun Anadolu’daki yerleşimini gösterdi. Sık sık Ord. Prof. Dr. Ömer Lütfi Barkan’dan veriler aktaran Moustakas’ın sunumuna göre 1520-1535 yılları arasında Anadolu’da 517 bin 813 Müslüman hane bulunurken 8 bin 511 Hristiyan hane bulunuyordu. Karaman’da ise 134 bin 452 Müslüman hane varken Hristiyan hane sayısı sadece 3 bin 127 idi. Rum eyaleti diye geçen Tokat, Amasya ve Sivas dolayında ise 116 bin 772 bin Müslüman’a karşılık 51 bin 662 Hristiyan olduğu iddia edildi. Moustakas, bazı insanların da kendi dinlerini açıklamaktan çekindiğini, bu yüzden net rakamların bilinemediğini ileri sürdü.
BİTMEYEN KİN: 1453
DePaul Üniversitesi’nden Elena Boeck, “Gelişmekte Olan Sorunlu Bir Sınır Olarak 1453” başlıklı sunumunda, Rus kaynaklarından şu alıntıyı yaptı: “Ortodoks dünyası İstanbul için ağlıyor. Çargrad’ımıza ne oldu? Gün gelecek tekrar tanrısal azizler yetiştireceğiz. Çünkü biz gücümüzü Bilgelik Kilisesi Ayasofya’dan ve Ortodoks’luktan alıyoruz...” Daha sonra da Bulgar arşivinden örnekler gösteren Boeck, İstanbul’un Fethi’nde Bizans’ın zafiyetlerinden bahsetti. Metropolitlere gönderecek kimse olmadığını söyleyen Boeck, Bizans imparatorunun felsefe yaparak halkı oyaladığını ve neticede şehrin düştüğünü dile getirdi.
YERLİ BİZANTİNİSTLER
Türkiye’deki Bizans faaliyetlerinin online duyurusunun yapıldığı bizantolog.org’da kongrede tanıtılan oluşumlardan birisiydi. Bizantolog ekibi adına konuşan Görkem Günay, yapılan Yunanca yaz kursları, Bizans tarihi üzerine kitap okuma kampları, online konferanslar gibi birçok faaliyeti paylaştı. 27 Kasım 2019 tarihinde bir grup lisansüstü öğrencinin inisiyatifiyle kurulan Bizantolog’un destekçileri ise şu üç merkez: Koç Üniversitesi, Vehbi Koç Vakfı ve Stavros Niarchos Vakfı Geç Antik Çağ ve Bizans Araştırmaları Merkezi (GABAM).