c) Haram kazanca düşmemenin yolları
1. Takva zırhına bürünmek
2. Şüpheli şeylerden sakınmak
3. Allah’ın koyduğu sınırları ihlal etmemek
Kazançta takvâ, Allah’ın koyduğu sınırlara dikkat edip haram, mekruh ve şüpheli olan kazanç çeşitlerinden sakınmaktır.
Hz. Peygamber (s.a.s.) şöyle buyurmuştur:
“Helâl olan şeyler belli, haram olan şeyler bellidir. Bu ikisinin arasında, halkın birçoğunun helâl mi, haram mı olduğunu bilmediği şüpheli konular vardır. Şüpheli konulardan sakınanlar, dinini ve ırzını korumuş olur. Şüpheli konulardan sakınmayanlar ise gitgide harama dalar. Tıpkı sürüsünü başkasına ait bir arâzinin etrafında otlatan çoban gibi ki, onun bu arâziye girme tehlikesi vardır. Dikkat edin! Her padişahın girilmesi yasak bir arâzisi vardır. Unutmayın ki, Allah’ın yasak arâzisi de haram kıldığı şeylerdir. Şunu iyi bilin ki, insan vücudunda küçücük bir et parçası vardır. Eğer bu et parçası iyi olursa, bütün vücut iyi olur. Eğer o bozulursa, bütün vücut bozulur. İşte bu et parçası kalptir”
(Buhârî, Büyû’, 2, Îmân, 39; Müslim, Müsâkat, 20, 107-108; Ebû Dâvûd, Büyû’, 3; Tirmizî, Büyû’, 1; Nesâî, Büyû’, 2, Kudât, 11; İbni Mâce, Fiten, 14.)
4. Kanaat sahibi olmak
Kanaat, helal ile yetinip harama yönelmemek, Allah’ın kendisine takdir ettiğine rıza göstermektir. Az olan helali, çok olan harama veya şüpheliye tercih etmektir.
5. İsraf ve gösteriş tüketimine kapılmamak
Haramında azap var, helalinde hesap var deyip israf ve gösterişten sakınmak, en salim olan yoldur. Zaruret ehline, hâciyât ehlinin harcamaları lüks sayılır; hâciyât ehline de hüsniyat ehlinin harcamaları lüks sayılır. Gösteriş de israftan sayılır ki israf, şeytanın kardeşliğidir.
6. Bu konuda toplum olarak örgün ve yaygın eğitime önem vermek
Haram kazancın da haram olan harcamanın da hem iktisâdî yönleri hem de âhiretteki hesap yönü bütün genişliği ile anlatılmalıdır.
7. Sosyal yardımlaşma ve dayanışmayı yaygınlaştırmak
Kullara yardım eden, kulların sahibi olan Allah’ın yardımını görür.
Dayanışmak için önce tanışmak sonra kaynaşmak daha sonra da dayanışmak gerekir.