Çocuğun sevdiği bir şey, ‘yenerek yeme’si adına kullanılırsa, bu doğru bir davranış olmaz. “Yemeğini yersen, sana çikolata vereceğim” denilirse, çocuk o çok istediği şeye erişmek için yemeğin lezzetini kaçırır. Hızlı yer ki istediği şey gerçekleşsin.
“Yemeğini yersen, parka çıkartacağım seni.”
“Yemeğini yersen, oyun oynamana izin vereceğim” gibi koşullandırıcı sözler yanlıştır.
Cezaya gelince; çocuğa “Yemezsen kızarım sana” demek, “Yemeğini yemezsen, kardeşin yer” diye tehdit oluşturmak, çocuk terbiyesinde kullanılabilecek yöntemler değildir. Zorlamalar ile çocuğun anlık yemek yemesi sağlanmış olsa bile; uzun vadeli bakıldığında yemekten bıkmanın ve yemeğe karşı olumsuz duygular beslemenin bu davranışlarla oluştuğu da bir gerçektir.
Soru-Yorum
Çocuğum yemek yemiyor, ne yapmam lazım?
Tek zorlandığım nokta, çocuğuma yemek yedirmek. 10 aylıktan sonra çocuğumun iştahı azaldı. Bir ara tamamen kesildi. Bu aralar diş de çıkartıyor. Nedeninin bu olduğunu düşündük ama; aç kalması, fazla yememesi beni çok üzüyor. Gelişimi normal, fakat bana hep aç gibi geliyor. Zorla yemek yediriyorum. Ne yapmam lazım?
Yemek konusunda baskı yapılan çocuklar, yemek yemez!
Satır arasında “Çocuğumun gelişimi normal ama, sanki bana açmış gibi geliyor” diyorsunuz. Bundan dolayı çocuğunuzun üzerine çok gidiyor olabilir misiniz? Belki de çocuğunuz üzerine düşülmesinden dolayı tepki gösteriyordur. Size bir sır vereyim; anne-babalar çocukları için iki konuda gereksiz yere heyecana kapılıyorlar: Bunlardan biri, çocukların uykusu, diğeri de yemek yemesidir. Bunlar siz istemeseniz de çocuğun bünyesinin bir ihtiyacıdır. Eğer siz bu ihtiyacı baskıya dönüştürürseniz, çocuğunuzun davranışlarını yönetmeye kalkarsanız; işi iyice çıkmaza sokarsınız. Biraz bekleyin; çocuğunuzun gelişimi yolunda gidiyorsa, acıkmasına fırsat verin ki yemeğini acıktığında yesin. Merak etmeyin, kimse aç kalmaz.
Çocuğuma sağlıklı yiyecekler yedireyim diye uğraşırken...
Eşim ve ben yediklerimizle içtiklerimizin katkı maddesiz ve doğal olması hususunda dikkat ediyoruz. Kızımıza da çikolata, dondurma tarzı hiçbir şeyi yedirmiyoruz. Olabildiğince evde kendimiz yapmaya çalışıyoruz. Başka çocuklarla bir araya geldiğinde, çocukların elindeki abur cubura bakıyor. Bu benim içimi çok yaralıyor. Yeri geliyor o da yemek istiyor. Bu durumda ne yapacağımızı bilemiyoruz. Görüyorum; canı çekiyor, tadını merak ediyor, ama vicdanım da yedirmeye el vermiyor. İki vicdan azabı arasında sıkışıp kalmış durumdayız. Bize bir tavsiyeniz olursa, çok seviniriz.
Doğal gıdalar tercih ediyorsanız, bu alışkanlığınızdan vazgeçmeyin.
Çocuğunuza sağlıklı bir yaşam sunma çabanız takdir edilecek bir davranış. Keşke doğal yaşam bu kadar zor olmasa da, her anne-baba çocuğunu doğal gıdalarla büyütse. Zira çocuğun tükettiği gıdalar, onların fiziksel gelişimine katkı sağladığı gibi ruh durumunu da etkiliyor. Gelişen teknoloji bize topraktan doğal olarak çıkan değil, sentetik yöntemlerle üretilmiş gıdaları sunuyor. Siz en doğal besinlerle çocuğunuzu beslemek için çaba sarf ederken, konu komşunun içerisinde bol katkı maddeleri ile tatlandırılmış, renklendirilmiş yiyecekler çocukların ilgisini çekiyor. Karşısındakine bakıyor, ağzı sulanıyor. Bir yandan canı çekiyor yemek istiyor, diğer yandan da onu en sağlıklı şekilde yetiştirmek isteyen bir ebeveynin koruyuculuğu arasında kalıyor. Ama size şunu tavsiye edeyim, eğer böyle bir yola girdiyseniz ve çocuğunuzun sağlığı için doğal gıdalar tercih ediyorsanız; bu alışkanlığınızdan vazgeçmeyin, kararlı olun. Doğal gıdalarla beslenmek sadece biraz zahmetli ve zaman alır. Ama bu yorgunluğunuza değer. Eğer sevecen bir kararlılık içinde ve alternatiflerini de sunarak çocuğunuzu bu yolda yürütürseniz, sizden sonrakilere güzel bir miras bırakmış olursunuz.
Yemek yedirirken çok sıkıntı çekiyoruz, bize bir çözüm söyler misiniz?
Ben çalışan bir anneyim. Oğlum doğduktan 6 ay sonra işe geri dönmem gerekti. Her ne kadar çalışıyor olsam da 2 yaşına kadar anne sütü verdim. Sütü keseli 2 hafta oldu, fakat hâlâ öğünlerini yemiyor. Su dışında başka hiçbir içecek almıyor, süt de dâhil... Doktora götürdüm, vitamin ve kan şurubu verdi. Onları da belli süre alıyor, yemek yemeye başlıyor ama sonra hem yemek yemeyi hem de ilaçları içmeyi reddediyor. Gündüz anneanne bakıyor, o da aynı durumdan muzdarip. Açıkçası ne yapacağımızı bilemiyoruz. İş yerinizden izin alın ve çocuğunuza annesini geri verin...
Muhtemelen çalışan bir anne olmanın zorluğunu
Henüz ayrılma dönemi gelmeden çocuklar annelerinden ayrı kalmaya başladıklarında canları sıkılır, duygu durumları değişir, huzursuzlanırlar. Bu huzursuzluğun ilk uğrak yeri de yemek olur maalesef. Bu durum bir bağlanma problemini işaret ediyor. Eğer çocuğunuzun beslenmesi ilaç ile desteklenmesi gereken bir noktaya gelmiş ise, bir süreliğine işinize ara vermenizi ve oğlunuzla ‘yeniden bağlanma’ sürecine girmenizi tavsiye ederim. Onun yanında olun. Onunla kaliteli vakit geçirin. Göreceksiniz sizinle olmanın keyfi onun iştahını da açacaktır.
“Yemek yemezsen üzülürüm” diyorum; bu, yanlış mı?
Oğlum 2,5 yaşında ve yemek yememe sorunu var. Ek besinlere geçtiğimizden beri normal bir şekilde yemek yemiyor. Biz de yemeyince, “Yemezsen üzülürüm, ağlarım ya da yemezsen kaldırıyorum” dediğimizde, dayanamayıp yemek istiyor. İçimden bir ses ona haksızlık ettiğimi, onu incittiğimi söylüyor. Sanki ona baskı yapıyormuşum gibi geliyor. Böylesi bir tutum oğlumun kişilik gelişimine zarar verir mi?
Çocuğunuzu kendi duygularınızla tehdit etmeyin.
Hiç lafı uzatmadan söyleyeyim; böyle davranarak çocuğunuzun benliğine zarar verirsiniz. Zayıflar içsel gücü. Çocuğunuz bir süre sonra direnme gücünü ve iradesini başka alanlarda da kullanmakta zorluk çekebilir. Hiçbir anne-baba kendi duygularını kullanarak bir davranış kazandırmaya çalışmamalıdır. Yemek yemeyen bir çocuğun durumu mu daha kötüdür, anne-babasının tehditleri ile yemek yiyen çocuğun durumu mu? Çocuk aç kalsın, ama kişiliğine zarar verecek böylesi bir durum yaşamasın daha iyi!
Çocuğum akranlarına göre çok kilolu.
Herkes yemek yemeyen çocuktan şikâyet eder. Ben de kızım çok yemek yiyor diye, endişeliyim. Kızım 11 yaşında olmasına rağmen yaşıtlarından 10 kilo fazlası var. Yemekten uzak tutamıyorum. Tatlı yemeden duramıyor. Diyet yapalım dedik, yaşı henüz küçük olduğu için uygulayamıyor, ne yapacağımızı şaşırdık. Annesi de kilolu acaba annesine çekmiş olabilir mi?
Annenin yemek alışkanlığı, çocuğun da yemek düzenini etkiler.
Öncelikle bir hekimle görüşüp, kızınızın kilo almasının bir fizyolojik sebebi olup olmadığına bakın. Belki bu kilolar hormonal yapıda bir bozukluğun habercisidir. Belki de şeker gibi bir hastalığı vardır da fark edememişsinizdir. Psikolojik faktörlerden önce fizyolojik tetkikler yapılmalıdır. Eğer hiçbir şey çıkmaz ise, genetik olma durumunu bir tarafa bırakıp, psikolojik etkenlere bakmak lazım.
İlk olarak çocuğunuzun yemekten keyif aldığını düşünebilirsiniz. Bu keyif alma hali ne zamanlar oluşuyor bunu bir liste halinde yazın. Örneğin okuldan geldiğinde doğrudan çikolataya yöneliyor mu? Veya akşam yatmadan önce mutlaka birşeyler atıştırdığını mı görüyorsunuz? (Bu takdirde evde bir yeme düzeninin olmadığını düşünebilirsiniz) Ya da, canı sıkıldığında mı yemeğe yönleniyor? (O zaman canını sıkan etkenleri azaltarak yeme alışkanlığının değişmesine destek olabilirsiniz.) Yahut, genellikle sağlıklı gıdalar yerine damak tadı yüksek, kimyasal gıdaları mı tercih ediyor? (Cips, şekerleme, gazlı içecekler vs.)
Böylesi bir durumda yapacağınız şey; kimyasal içerikli gıdaları tek tek, doğal gıdalar ile yer değiştirmeye çalışmanız. Her bir gıdaya karşı adım adım doğal gıdalar tercih etmeniz. Örneğin, şeker tüketen çocuklar için, evde hazırlanmış dondurmalar veya şekeri yüksek olan gıdalar; kiraz, muz, kayısı vs., tuzlu ve acılı cipsleri tercih eden çocuklar için evde hazırlanmış patates kızartması gibi adım adım besinlerin yer değiştirilmesidir. Çocuğu doğrudan diyete başlatmak, alternatifsiz bırakarak zararlı gıdalardan geri bırakmak doğru olmaz.
Son olarak, eğer anne de kilolu ise, genetik olarak anneye çektiğini değil, anne ile birlikte yeme alışkanlığının düzensizliğine ve sağlıksızlığına dikkat edin.
Zira annesi kilolu çocukların kilolu olma ihtimalinin yüksek olması, annenin kendi yemek düzenini çocuğa da aktarmış olmasından kaynaklanır.
Pedagog Dr. Adem Güneş