Deney hayvanları üzerinde yürüttüğümüz ve 2007’de yayınladığımız bir çalışmamızın sonuçları yukarıdaki uygulamayı destekliyor. Kuşburnu meyvelerinden hazırladığımız alkollü ve sulu özütlerin, deney hayvanlarında oluşturulan çeşitli yangı ve ağrı modelleri üzerindeki etkisini araştırdığımızda, meyvelerin alkollü özütünün sulu özütüne oranla çok daha etkili olduğunu tespit ettik. Nitekim başka araştırıcılar tarafından yürütülen ve yine 2007'de yayınlanan başka bir çalışmanın sonuçları da bizim bulgularımızı destekliyor. Bu son çalışmada, kuşburnu meyvelerinin yağda çözünen (lipofılik) bileşenlerinin farklı nedenlere bağlı (siklooksijenaz-1 ve -2, lipoksijenaz) yangılar üzerinde etkili olduğu görülmüş. Dolayısıyla, kuşburnunun suda çözünmeyen bileşenleri yangı giderici ve ağrı kesici etkili olduğundan, çay halinde kullanıldığında beklenen yararı göstermesi beklenemez.
Hastalar üzerinde yürütülen mevcut klinik çalışmaların sonuçları da deneysel bulguları destekliyor. Son 4 yıl içerisinde yapılan ve toplam 513 hasta üzerinde yürütülen 5 klinik çalışmada, günde 5-1O gram kuşburnu meyvesi taşıyan ilaçlar verilmiş. 1 ay süreyle uygulanması ile spastik kolon (IBS) üzerinde yüzde 54, 3-6 aylık uygulama ile osteoartrit ve romatizma üzerinde yüzde 70 ile yüzde 85 arasında etkili bulunmuş. Yeni bir çalışmada ise, 12 ay uygulanması ile “bel ağrısı” şikâyetlerinde yüzde 62 iyileşme sağlamış. 2008 tarihli bir meta analiz çalışmasında, bilimsel kriterlere uygun 3 klinik çalışmanın sonuçları değerlendirmeye alınmış. 287 hastayı kapsayan bu çalışmalarda, kuşburnu meyvesi verilen 145 hastada şikâyetlerin azaldığı, ağrı kesici ilaca olan gereksinimin düştüğü, boş ilaç (plasebo) verilen 142 hastada ise herhangi bir gelişme sağlanamadığı gözlenmiş. Şüphesiz klinik çalışma sayısının ve kalitesinin artırılması, uygulama süresinin uzatılması, daha net yorumda bulunmak için yararlı olacaktır.
Bu çalışmalarda dikkati çeken önemli bir nokta, hastalar tarafından kuşburnu kullanılışına bağlı olarak ciddi bir yan etki bildirilmemesi. Başlıca yan etkiler, hafif mide-bağırsak şikâyetleri ve hassas kişilerde allerji. Artrit gibi hastalıklarda şikâyetleri hafifletmek amacıyla verilen yangı giderici ilaçlarda ciddi yan etkiler söz konusu olduğundan, artrit şikâyetleri için yararlı olabilecek böylesine güvenilir bir ilaç bence çok olumlu. Spastik kolon hastalarında kullanılırken içilen su miktarına dikkat edilmesi gerekiyor. Eğer kabızlık varsa, bitki liflerinin suyu tutması nedeniyle dışkı hacmi artarak müshil etki gösterirken, ishal şikâyeti olan spastik kolon hastalarında ise (tam tersi) ilacın az miktar su ile alınması öneriliyor. Kişilerin kullandığı başka ilaçlar ile etkileşme riskini azaltmak için, kullanılan ilaç ile kuşburnu meyvesinin içilmesi arasında 2 saatlik bir süre bırakılması yararlı olabilir.
Prof. Dr. Erdem Yeşilada