İlaç uygulamalarında ağrının giderilmesi amacıyla ağrı kesiciler ve yangı gidericiler (steroidal yapıda olmayan yangı gidericiler veya siklooksigenaz-2 inhibitörleri) uygulanmaktadır. Ancak bu uygulamalarda ağrı kesici ilaçlardan bazılarının karaciğer işlevleri üzerindeki olumsuz etkileri, yangı giderici ilaçlarrın ise mide-bağırsak sisteminde kanama riski ve kıkırdak metabolizmasında yaptığı olumsuz değişiklikler (steroidal yapıda olmayan yangı gidericiler) ya da kalp ve damar sisteminde yol açtığı riskler (siklooksigenaz-2 inhibitörleri) nedeniyle sürekli kullanılmalarından kaçınılmaktadır.
EKLEM KİREÇLENMESİ TEDAVİSİ MÜMKÜNMÜ?
Şu an için, eklem kireçlenmesi hastalarında hastalığın ilaç uygulamaları ile tedavi edilmesi mümkün görünmüyor. Ancak hastalığın ilerlemesini yavaşlatacak önlemler alınması en akılcı yaklaşım. Tabii, bu uygulamalarda vücudun bir tarafını düzeltmeye çalışırken, diğer taraflarını bozmamak önemli. Glukozamin sülfat bu konuda dikkati çeken ideal bir doğal ilaç. Glukozaminoglu- kan zincirlerinin biyosentezinde rol oynaması nedeniyle eklem kıkırdağının yapısında yer alan maddelerin (agrekan ve diğer proteoglikanlar) üretimini sağlıyor. Ayrıca eklemlerdeki kıkırdağın bozunmasına yol açan enzimlerin (metaloproteinazlar) etkisini azaltıyor. Yani hem yeni kıkırdak oluşumunu uyararak onarımını sağlıyor, hem de kıkırdağın kaybını önlüyor. Bütün bu bulgular deney hayvanları üzerinde yapılan ayrıntılı çalışmalar ile de ortaya konulmuş durumda.
KLİNİK ÇALIŞMALARI
Glukozamin tuzlarının insanlar üzerindeki etkinliğini inceleyen klinik çalışmaların sonuçları, bazı olumsuz raporların dışında, belirgin bir etkisinin bulunduğunu gösteriyor. Diğer taraftan, glikozamin preparatları ile yapılan klinik çalışmaların büyük çoğunluğunda hastalara verilen ilacın içerik analizi yapılmadığından ilacın kalitesi ile ilgili yeterli bilgi verilmemiştir. Dolayısıyla bilhassa olumsuz sonuçlar alınan klinik çalışmalarda sonuçların ne derecede güvenilir olduğunu değerlendirebilmek mümkün olamamaktadır. Yani, acaba kullanılan ürün içerisinde yeterli miktarda glikozamin bulunuyor mu? Bu kanımca son derece önemli bir durum.
Glukozamin sülfat preparatı kullanılarak, diz eklemi kireçlenmesi hastaları üzerinde İtalya’da Siena Hastanesinde yapılan bir klinik çalışmanın sonuçlarından bahsetmek istiyorum. Bilimsel ölçekte kurgulanan çalışmada, 3 ay süre ile 30 hastaya günde 1.500 miligram glikozamin sülfat tableti ve 30 hastaya ise etken madde taşımayan tablet verilmiş. Sonuçlar ikinci aydan başlayarak altı ay boyunca hastaların şikâyetlerindeki azalmaya bağlı olarak değerlendirilmiş (WOMAC indeksi).
Sonuçta, glikozamin sülfat verilen hastaların ağrılarında istatiksel olarak belirgin şekilde sağlanan hafiflemenin yanı sıra hareketliliğin arttığı, boş ilaç verilen gruba oranla ağrı kesici ya da yangı giderici ilaca olan gereksinimin belirgin şekilde azaldığı gözlenmiş. Ağrı kesici ya da yangı giderici ilaca olan gereksinimin azalması sonucunda, yan etki bildirimlerinin glikozamin verilen grupta çok daha düşük olduğu tespit edilmiş.
O halde eklem kireçlenmesi hastalarında glikozamin taşıyan ürünlerin kullanılması, hem eklemlerdeki kıkırdak kaybının önlenmesi ve onarımı bakımından yararlı olabilecek, hem de ağrı kesici ve yangı giderici ilaçlara olan gereksinimi azaltacağı için yukarıda bahsettiğim yan etkiler azaltılabilecektir. Ancak kullanılacak ürünün kalitesine dikkat etmek son derece önemli. Bu nedenle mutlaka eczanelerde satılan ürünlerden ve firma güvenilirliğini gözönü- ne alarak satın alınmalıdır.
Prof. Dr. Erdem Yeşilada