Asıl adı Ebül-Hayr Şemsüddin Muhammed b. Muhammed b. Muhammed b. Ali b. Yusuf el-Cezeri’dir. 26 Kasım 1350 yılında doğdu. Küçük yaştayken Kur’anı ezberledi, hatta cem metoduyla kıraat-ı seb’ayı da öğrendi. 1367 yılında hacca gitti. Aynı yılda eğitim almak için Mısıra gitti. Buradaki alimlerden kıraatı seb’ayı öğrendi. 1368 yılın başında Dimaşk’a döndü. 1369 yılında eğitimi ilerletmek için ikinci defa Mısıra gitti. 1372 yılında Ebül-Fida İbn Kesir İsmail b. Ömer, İbnül-Cezeri’ye fetva izni verdi. 1376’da üçüncü kere Mısıra gitti. İskenderiye’de bazı alimlerden usul, meani, beyan ve hadis derslerini aldı. 1383 yılında Şeyhülislam Ömer b. Raslan el-Bulkıni ona fetva yetkisini verdi. Mısırda eğitimi tamamladıktan sonra Dimaşk’te Emevi camiinde kıraat okutmaya başladı. Kendisine kıraat şeyhliği verildi. Dimeşkte darül-Kur’an yaptırdı ve talebelere kıraat-ı aşere okuttu. 1390 yılında ikinci defa hacca gitti. 1393 yılında Dimaşk’ta Salahiyye medresesinde ders okutmakla görevlendirildi. Bir yıl kadar ders okuttu. 12 Mart 1396 yılında İskenderiye’ye sonra Antakya’ya ulaştı, burada talebelere aşere okuttu, Bursa’ya gitti. 1383 yılında Niğbolu savaşına katıldı. 1406 yılında Şiraz’a gitti, pek çok talebe okuttu, daha sonra Sultan Pir Muhammed tarafından kadı olarak tayin edildi. İbnül- Cezeri Şiraz’da da darül-Kur’an yaptırdı. 1419 yılında üçüncü defa hacca gitti. 2 Aralık 1429 yılında Şiraz’da vefat etti ve kendi yaptırdığı Darül-Kur’an’da defnedildi. Yazmış olduğu eserler: en-Neşr fil-kıra’atil-aşr,Tayyibetün-Neşr fil-kıra’atil-aşr, Takribün-Neşr fil-kıra’atil aşr, ed-Durre fi kıra’atis-selasetil-mütemmime lil-aşere, Tahbirüt-Teysir fi kıra’atil-eimmetil-aşere, et-Temhid fi ilmit-Tecvid, Mukaddime fima yecibü alel-kari en ya’lemehu, Muncidül-mukriin ve mürşidüt-t alibin, Hidayetül-mehere fi tetimmetil-aşere, Nihayetül-berere fil-kıraatis-selas ezza’ide ‘alel-‘aşere, el-Elgazül-Cezeriyye, el-İkdüs-semin fi Elgazil-kıra’a, et-Tezkar fi rivayeti Eban b. Yezid el-‘Attar, Tühfetül-ihvan fil-hulfi beyneş-Şatıbiyyeti vel-‘Unvan,el-Hısnül-haşin min kelami Seyyidil-mürselin, Miftahul-Hışnil-haşin, ‘uddetül-Hışnil-haşin min kelami Seyyidil-Mürselin, el-Mas’adül-ahmed fi hatmi Müsnedil-İmam Ahmed, el-Bidaye fi mealimir-rivaye, Bi’setül-‘alim mn kelami Ebil-Kasım,el-Erbaunez-zahiretül-mensube ilel-‘ıtratit-tahire, [1]
------------------
[1] Tayyar Altıkulaç, “İbnü’l-Cezerî”, DİA, İstanbul 1999, C. XX, 551-557.
