DİLİMİZE SAHİP ÇIKMAK

Allah Teâlâ şöyle buyurmuştur:

وَلاَ تَقْفُ مَا لَيْسَ لَكَ بِهِ عِلْمٌ إِنَّ السَّمْعَ وَالْبَصَرَ وَالْفُؤَادَ كُلُّ أُولـئِكَ كَانَ عَنْهُ مَسْؤُولاً

“Hakkında ilmin bulunmayan şeyin ardına düşme. Çünkü kulak, göz ve gönül, bunların hepsi ondan sorumludur.”

(İsrâ sûresi 17/36)

İlim, kesin olan bilgiye, vakıaya/realiteye uygun olana denir.

İlim, bir şeyin mahiyetini idrak etmektir. İlim, eşyanın hakikatine uygun olana denir.

(Cürcânî, et-Ta’rîfât, s. 155.)

Allah Teâlâ, sözünü dinleyen biz mü’minlere, aksini iddia edene, ispat edemeyeceğin sözü söyleme diye emretmektedir.

Rasûlullah Efendimiz (s.a.s.) ne güzel buyurmuş iman ehline:

من كان يؤمن بالله واليوم الآخر ، فليقل خيرا أو ليصمت

“Allah’a ve ahiret gününe iman eden hayır konuşsun veya sussun!”

(Buhârî, İlim, 38; Ebû Dâvûd, Nikâh, 24; Nesâî, Hac, 109)

Konuştuğumuz konu, hayır konusu mu, konuşunca hayır olacak mı işte bunlara bakmak gerekir.

Bütün bunlardan önce neyin hayır-şer, hak-bâtıl, iyi-kötü olduğunu İslâmî ölçü ile bilmek sonra da konuşunca sonu hayır mı şer mi olur diye bakmak, kaş yapayım derken göz çıkarmamak gerekir.

Âyet-i kerimede önce kulak sonra göz sonra da kalbin sorumlu tutulduğu bildirilmektedir.

Evet, faydalı ve lazım olan ilim önce kulakla elde ediliyor, sonra okuduğunu anlayıp anlatacak ve her kitabı anlayacak seviyeye geldiğine dair bir icâzet veriliyor.

Kişi, duyduğunu gözü ile görür veya onun gözle görür gibi hakikat olmasına bakar, tam mutmain olması için de akl-ı selîm ve kalb-i selîm ile düşünür, ondan sonra söyler veya yazar.

Her duyulanı söyleyip söylemeyeceğine dair hadîs-i şerîfe bakınca duruyoruz; tefekkür, tasavvur, kasd ve azim sonra da irade ile fiile döküyoruz.

İşte o hadîs-i şerîf:

« كَفَي بِالْمَرءِ كَذِباً أنْ يُحَدِّثَ بِكُلِّ مَا سَمِعَ »

“Her duyduğunu nakletmesi kişiye yalan olarak yeter.”

(Müslim, Mukaddime, 5.)

Bugün bunu yazmak veya söylemek doğru mu değil mi diye Allah Teâlâ, şu âyet-i kerîmede bize kıyamete kadar gelecek bütün mü’minlere çok önemli bir uyarıda bulunuyor:

وَإِذَا جَاءَهُمْ أَمْرٌ مِّنَ الْأَمْنِ أَوِ الْخَوْفِ أَذَاعُوا بِهِ وَلَوْ رَدُّوهُ إِلَى الرَّسُولِ وَإِلَى أُوْلِي الْأَمْرِ مِنْهُمْ لَعَلِمَهُ الَّذِينَ يَسْتَنبِطُونَهُ مِنْهُمْ وَلَوْلَا فَضْلُ اللّهِ عَلَيْكُمْ وَرَحْمَتُهُ لاَتَّبَعْتُمُ الشَّيْطَانَ إِلاَّ قَلِيلاً

“Onlara eminlik veya korku haberi geldiği zaman onu yayıverirler. Hâlbuki bunu Peygambere ve onlardan (mü’minlerden) emir sahiplerine götürselerdi (danışsalardı, istinbât eden/hüküm çıkaran Peygamber ve emir sahipleri) elbette onu bilir (yayar veya yaymazlardı). Allah’ın üzerinizdeki fazlı ve rahmeti olmasaydı, birazınız müstesna olmak üzere, muhakkak ki şeytana uymuş gitmiştiniz.”

(Nisa sûresi 4/83)

Demek ki herkes konuşmamalı, yazmamalı ve hüküm vermemelidir.

Abdullah b. Mes’ûd’un (r.a.) rivayet ettiğine göre Rasûlullah (s.a.s.) şöyle buyurdu:

أَكْثَرُ خَطَاياَ ابْنِ آدَمَ فِي لِسَانِهِ.

“Âdemoğlunun günahlarının çoğu dilindedir.”

(Taberânî, X/243; Beyhakî, IV/240.)

Dilini koruyan, dinini korur. En çok günahlar, dille işlenmektedir.

İnsanları cehenneme sürükleyen, daha çok dilin işlediği günahlardır.

Çare, Allah korkusu ve saygısını kalbimize yerleştirmektir. Çünkü dilin kilidi kalptedir.

Rabbimiz, her gün namaz kılan mü’mine, kırk defa “Mâliki yevmiddîn: Din gününün, ceza gününün sahibi” diye Fâtiha’yı okutarak âhiretteki hesabı hatırlatıyor.

Gerçekten her şeyinin tespit edildiğine ve âhirette hesaba çekileceğine inanan, daha önemlisi, daimî izleyen, bize bizden yakın ve dünya ve âhiret mutluluğu elinde olan Allah Teâlâ olduğunu bilip idrak eden mü’min, on düşünür bir söyler ve bir yazar.

Küçüğün büyüğe karşı konuşması arz olur, büyüğün küçüğe konuşması veya yazması tavsiye, ikaz, izah eğer inatkâr ise ilzam olur, büyüğün büyüğe konuşması ise hatırlatma olur.

"Söz ola kese savaşı

Söz ola kestire başı

Söz ola ağulu aşı

Yağ ile bal ede bir söz"

Yunus Emre

“Dürüst insan, her zaman gerçeği söyler; akıllı insan ise yalnız zamanında (söyler).”

(Bernard Shaw)

“Söz ilaç gibidir. Gereği kadar sarf edilirse fayda verir. Gerektiğinden fazlası ise zarara sebep olur.”

(Amr b. As r.a.)

“Churchil, kelimelerini seferber etti, savaş meydanına yolladı ve savaşı kazandı.”

(John Kennedy)

“Söz, insanların inceliklerini ifşa eder ve onlara terbiye ve kültürleri hakkında not vermeye kâfi gelir.”

(Dale Carnegie)

Allah Teâlâ, bize doğruyu düşündüre, doğru düşünmeyi nasip ede, doğruyu da doğruca ifade etmeye muvaffak kıla.