HER GÜN NE YAPMALIYIZ?-3

6. Neden kitaplardan önce ehlinden bilgi almak lâzım?

İlim elde etmede hedefe ulaştırıcı en kestirme ve sâlim yol, onu tam ve eksiksiz bir şekilde elde eden gerçek ehlinden almaktır.

İlmin gerçek ehli olan; bildiği ile amel eden, sözü işine uygun, üstad elinde yetişmiş, ilmi aldığı kimseye iktida edip uyum gösteren ve edebiyle edeplenen kimsedir. Sahâbe’nin Hz. Peygamber’e, Tâbiînin de Ashâb’a olan iktidası ve edebi ile edeplenmeleri gibi.

Şöyle demişlerdir: “İlim, adamların göğüslerinde idi. Sonra kitaplara intikal etti; fakat onların anahtarları hep erbabının ellerinde kaldı.”

(Şâtıbî, el-Muvâfakât, trc. Mehmed Erdoğan, I, 81-85, İstanbul 1990 İz Yay.)

İlim tahsilinin iki yolu vardır:

a) Müşâfehe yolu: Üstaddan bizzat şifâhî olarak ilim almaktır.

b) Mütâlaa yolu: Yazılan kitapları mütâlaa etmektir. Bunda şart olan, o ilmin maksatlarını ve ıstılahlarını daha önceden öğrenmiş olmak ve o kitabın mütâlaası için gerekli olan alt yapıya sahip olmaktır. İlimde de ilk kaynaklar seçilmelidir.

(Şâtıbî, a.g.e., I, 86-87.)

İlmi âlimlerden almak gerektiğine delil şu hadîs-i şerîftir:

“Şüphesiz Allah, ilmi insan (hafıza)larından çekip alıvermez. Fakat ilmi, ulemâyı/âlimleri öldürmek suretiyle alır. Neticede ortada hiçbir âlim bırakmaz. İnsanlar bir kısım câhilleri kendilerine baş/lider edinirler. Onlara (birtakım meseleler) sorulur, onlar da ilimsiz /bilmedikleri halde fetva verirler. Bu suretle hem kendileri sapıklığa düşerler, hem de (insanları) saptırırlar.”

(Buhârî, İlim, 35; Müslim, İlim, 13; Tirmizî, İlim, 5; İbn Mâce, Mukaddime, 8.)

Akîdeyi ve İslam fıkıh usûlünü âlim denetiminde kavradıktan sonra artık her kitap okunabilir.

7. Niçin bizi tanıyan ilim ehlinin tavsiye ettiği kitaplardan öğrenmek gerekir?

Bir insanın ilim seviyesini, ilim aldığı ilim ehli bilir. İlim aldığımız kimse, bizim seviyemizi bildiği için tavsiye edeceği kitap isabetli olur.

Ayrıca her tavsiye edenin tavsiye ettiği kitap da doğru değildir. İslam akidesine zıt, insanı saptıran kimselerin tavsiye ettiği kitaplar da tehlikeli olur.

İlim aldığı zattan ölçüyü kazanırsa, araştırmak için arzu ettiği her kitaba bakabilir.

İlim açısından en alt seviyedeki istifade edeceğimiz bir âlim; dînin temelleri olan İslâm Akîdesini iyice bilip hazmeden, İslâm Fıkhını ve Fıkıh Usûlünü öğrenen, İslâm Fıkhının kaynağı olan Kur’ân’ı tefsiriyle ve Hadisleri şerhiyle kavrayan, zamanın halini bilen, Hz. Peygamber (s.a.s.)’i Kur’ân’ın canlı örneği olarak çok iyi tanıyan ve dünyaya meyletmeyen kimsedir.

Bu âlim de avamdandır, ama ulemanın avamındandır. Çünkü ulemanın havassı, ancak müctehidlerdir.