İdeal İnsan -3

5. Çevresine yumuşak ve lütufkâr davranan, çevresinden çok istifade edendir.

Yumuşaklık ve lütufkârlık "dağıtıcılık" değil "toplayıcılık" kazandırır. Çevresinden en güzel istifade ise çevresiyle istişare etmektir. İşte bütün bu konularda Allah Teâlâ şöyle buyurmuştur:

“Allah’ın rahmeti sayesinde onlara yumuşak davrandın. Eğer sen kaba, katı kalpli olsaydın hiç şüphesiz etrafından dağılırlardı. Artık sen onları bağışla, Allah’tan da onların günahlarının mağfiret edilmesini iste! İş hususunda onlarla istişâre et! Bir kere de azmettin mi artık Allah’a güvenip dayan. Çünkü Allah, kendisine güvenip dayanan (tevekkül eden) kimseleri sever.” (Âl-i Imrân sûresi (3), 159.)

Bu âyet-i kerîme, rehberin, liderin, başkanın, idarecinin dikkat edeceği; bilip yapması gereken gerçekler üzerinde durmaktadır.

Burada işin temelinin, yumuşak davranmak olduğu, bunun ancak Allah’ın rahmetinin sonucu olduğu bildirilmiştir.

Şüphesiz her şeyin; kâinattaki her şeyin, herkesin yaptığının da yaratanı Allah Teâlâ’dır. İşte yumuşaklık da Allah Teâlâ’dandır ve O’nun lütfudur. Öyleyse bunu da O’ndan isteyelim, her şeyi O’ndan istediğimiz gibi.

İyi davranmakla elde edilen şey; dâimî, geçerli ve fıtrata uygun olandır.

Kötü davranmakla her zaman sonuç elde edilememekte, edilse bile geçici ve tutarsız olmakta, fıtrata ve Allah’ın rızasına aykırı olmaktadır. Tarih bunun açık şahididir.

Bir davanın neticeye ulaşması, davaya sahip çıkacak insanların kalplerini kazanmakla mümkündür.

Kalpleri kazanmak liderin, mürşidin, rehberin ve tebliğcinin kaba ve katı olmayıp yumuşak davranmasıyla mümkün olur.

İyiliğin yaptığını kötülük yapamaz, akıllılığın yaptığını akılsızlığın yapamadığı gibi.

İnsanın bulunduğu yerde hata, yanlışlık ve noksanlık olur.

Büyüğe düşen kendisine karşı yapılan hataları affetmektir.

Af olursa hem affedilen hem de affeden kazanır.

Yapılan yanlışı doğruya çevirmek, noksanı da tamamlamak, yine büyüğe düşen bir görevdir.

Rehbere gereken, idaresi altındakilerin hem dünyalarından hem âhiretlerinden kendisini sorumlu bilmektir. Hem kendisine karşı yapılan yanlışlıklar, hem de Allah’a karşı yapılan günahlar için Allah Teâlâ şöyle buyurmuştur:

“Artık sen onları affet, Allah’tan da onların günahlarının mağfiret edilmesini iste!” (Âl-i Imrân sûresi (3), 159.)

Yöneticiye, yönetim ahlâkının gereği olarak istişâre etmesi de emredilmiştir. Çünkü istişâre fikir alış verişidir.

Fikirlerini sormak onlara değer vermektir. Değer vermek ise onların katılımını sağlar.

Katılımın temin edilmesi, işlerin taksim yoluyla hafiflemesini, Allah’ın yardımını ve zaferini sağlar.

İstişâre, hakkında nas bulunmayan her konuda yapılabilir.

İstişâre neticesinde lider, çoğunluğa mı yoksa azınlığa mı uyacak, yoksa kendi fikrini mi uygulayacaktır?

Hz. Peygamber (s.a.s.)’in uygulamalarından anlaşılan şudur:

Hz. Peygamber, bazen fikir sormuş, sonunda kendi düşüncesine göre hareket etmiştir. Bazen de çoğunluğun görüşüne uymuştur. Bazen de fikir sormuş ama çoğunluğa göre değil azınlığın görüşüne göre hareket etmiştir. Uygun olan, duruma göre uygulamaktır.

İstişare sonunda yapılacak işe azmetmek gerekiyor ki, bu emredilmiştir.

Azimden sonra da hemen Allah’a tevekkül/dayanma emredilmiştir. Zira her başarıyı yaratan Allah’tır.

Allah Teâlâ kendisine tevekkül edip dayananı sever. Sevdiği kişiye yardım eder, onu hedefine ulaştırır.

Bununla birlikte, Allah’a tevekkül etmek, Allah’a dayanmak, sebepleri terk etmek değildir. Tevekkül, sebeplerle Allah’a dayanmaktır. Sebeplere sarılmak, fakat sebeplere takılıp kalmamak, sebeplerin değil Allah’ın yaratıcı olduğunu bilip O’na inanmak, O’na güvenmek ve O’na tevekkül etmektir.