Cizreli Alim Mecdüddin İbnü’l Esir

Asıl adı Ebu’s-Sedat Mecdüddin el-Mübârek b. Esirüddin Muhammed b. Muhammed eş-Şeybanî el-Cezerî’dir. Ağustos 1149 yılında Cizre’de doğdu. İlk öğrenimi Cizre’de bitirdi. 1170 yılında ailesiyle birlikte Musul’a göç etti. Burada nahiv, edebiyât, hadis ve fıkıh dersleri aldı. Selçuklu Atabegleri döneminde idari görevler aldı, sonra divan başkatipliğine getirildi, hatta resmi yazışmalarda sır katipliğine kadar yükseldi. İbnü’l Esir hadis ve tefsir alimi, edebiyatçı ve biyografi yazarlığıyla, güzel ahlaka sahip oluşuyla, ilme düşkünlüğü ve tevazuu ile tanındı. Felç hastalığı yüzünden elleri ve ayakları tutmayınca eser yazamaz hale geldi. Musul’daki Derbüdderac köyünde bir ribat yaptırdı ve bütün malını mülkünü buraya vakfetti. Bu ribatta hastalığı boyunca talebelerin yardımıyla, eserlerin bir kısmını bu dönemde yazdı. 24 Haziran 1210 yılında Musul’un Derbudderac köyünde vefat etti. Yaptırmış olduğu ribatta defnedildi, zamanla bu ribat sûfîlerin ziyaret ettiği mekan olmuştur. Yazmış olduğu eserler: Cami’ul usul li-ehadis’ir-Resul, en-Nihâye fi garibi’l-hadis ve’l-eser, el-Menalü’t-tâlib fi şerhi Tıvâli’l-garâib, el-Muraşşa fil-âbâ vel-ümmehât ve’l-benin ve’l-benât ve’l-ezvâ’i ve’z-zevâit, Tecridü esmâi’s-sahâbe, eş-Şâfi Şerhu Müsnedi’ş-Şafi’i, el-İnşâf fil-cem beyne’l keşf ve’l-keşşâf, el-Muhtâr fi menâkıbil-ahyâr, es-Siretü’n-nebeviyye, el-Bedi’ fi ilmi’l-Arabiyye, Divânü resâil.[1]

------------------

[1] Ali Osman Koçkuzu, “İbnü’l-Esîr, Mecdüddin”, DİA, İstanbul 2000, C. XXI, 28,29.