Eski Malatya Karahan, Topbaş, Mirelay Şah Ali Bey Cami

Karahan Cami

1583 yılında Abdullahoğlu Hüsrev tarafından yaptırılan Karahan Cami Karahan mahallesinde bulunmaktadır. Avlu içersindeki cami kesme taştan dikdörtgen planlı olup, üzeri merkezi bir kubbe ile örtülmüştür. İbadet mekânı iki sütun dizisi ile üç sahna ayrılmıştır. Mihrap ve minberi sade olup iç kısımda bezemeye rastlanmamaktadır. Minaresi kare taş kaide üzerine tuğladan on altı köşeli olarak oturtulmuştur. Tek şerefelidir.

Topbaş Cami

Banisi belli olmayan Topbaş Cami, oldukça eski olup 1588 yılında Miralay Hüsrev Bey tarafından, 1827 yılında Musullu İsmail ve Mustafa efendiler tarafından onarılmıştır. Klasik bir Osmanlı eseri olup Topbaş Mahallesinde yer alır. Bu caminin giriş kısmında büyük, yuvarlatılmış taşlardan oturma yerleri yapılmış, eskiden beri gelen gelenekle mahalle sakinlerinin birlikte sohbet ettiği bir mekân olma özelliğini taşımaktadır. Yapılan sık tamirlerde aslına sadık kalınmamıştır. Minaresi 1960 yılında inşa edilmiş olup, caminin üzeri çatılıdır.

Miralay Şah Ali Bey Cami

Miralay Şah Ali Bey Cami, Şehrin Sur kapısı Alaca kapı girişinde olması bu isimle de anılmasını sağlamaktadır. Çarşı Meydanında yer almaktadır. Kitabesinde Seyyid Ömer ve Şah Ali isimleri geçmekte, Caminin yapılış tarihi bilinmemektedir. Osmanlı döneminden önce yapıldığı tahmin edilmektedir. Sonradan ilave edilen minaresindeki onarım kitabesinde 1592 Seyyid Ömer, Şah Ali ve Seyyid Nebi Ahmed isimleri geçmektedir. Son yıllarda yapılan uygunsuz tadilatlardan dolayı caminin tarihi dokusu bozulmuştur.

Minare kitabesine göre İbrahim adında bir usta tarafından yapılan Sütlü Minare Camii 1808 yılında onarım görmüş caminin yapılış tarihi bilinmemekle beraber 17yy.’la ait olduğu tahmin edilmektedir. Günümüzde ibadet mekânının bazı duvarları ile minaresi gelebilen caminin kalıntılarından dikdörtgene yakın kare planlı olduğu, üzerinin de tromplu bir kubbe ile örtüldüğü sanılmaktadır. Minare duvarlarında kesme taş kullanıldığı, taşlarının birleşim aralarına kurşun dökülerek mukavemeti artırıldığı, caminin yıkılan duvarlarına rağmen sağlam kalmasını sağlamıştır. Kare kaide üzerinde yükselen minare silindirik gövdeli, taş külahlıdır. Şerefe altı, mukarnaslıdır.