26.06.2022, 22:31

İDARECİLER İÇİN ALTIN UMDELER/5

9. İktidarın ve otoritenin devamını, adâlet, cesaret, siyaset ve faziletle sağlamaya hassasiyet göstermeli

Adâlet; farîza, nâfile, misil, istikâmet, doğru tutmak, doğrultmak, işlerde orta yol; ifratın ve tefritin ortası, zulmün zıddı olan insaf, eşit kılmak, dengeli olmak, denge kurmak, ceza, karşılık, suçluya ceza, suçsuza mükâfat vermek gibi manalara gelir.

(Sa’dî, Ebû Ceyb, el-Kâmûsu’l-Fıkhî, s. 243-244; Cürcânî, et-Ta’rîfât, s.147.)

Adâlet, bireysel ve sosyal yapılanmada birlik ve düzeni, hakkaniyet ve eşitlik prensiplerine uygun yaşamayı sağlayan erdem, davranış ve hüküm vermede istikâmeti yani doğruluğu takip etmek, kim haklıysa onun lehine hüküm vermek, zengin-fakir, mü’min-kafir, dost-düşman herkesi eşit kılmak, sosyal yapıda denge kurmak gibi manalara gelir.

(Çağrıcı, Mustafa, “Adâlet” mad., D.İ.A., I, 341.)

En iyiyi en iyi bilen, en büyük ilim ve hikmet sahibi Allah Teâlâ, en üstün ve lazım olan her bilgiyi öğrettiği Kur'ân-ı Kerîm’inde önce ehliyet sonra adâlet, daha sonra da itaati emretmiştir:

“Allah size, mutlaka emanetleri ehli olanlara vermenizi ve insanlar arasında hükmettiğiniz zaman adaletle hükmetmenizi emreder. Allah size ne kadar güzel öğütler veriyor! Şüphesiz Allah her şeyi işitici, her şeyi görücüdür. Ey iman edenler! Allah'a itaat edin, Peygamber'e itaat edin ve sizden olan ülü’l-emre (âlimler ve âmirlere) de. Eğer bir hususta anlaşmazlığa düşerseniz Allah'a ve âhirete gerçekten inanıyorsanız onu Allah'a ve Rasûl'e götürün (Kitab’a ve Sünnet’e müracaat edin); bu hem hayırlı, hem de netice bakımından daha güzeldir.”

(Nisâ sûresi, 4/58-59)

Adalet olmaz da sadece ehliyet olursa o kişi toplumun başına bela olabilir. Tilki, kümesi iyi biliyor diye herhalde kümese idareci yapılmaz. İşte mustakim yani adil olmayan idareciler de tavukları yiyen tilkiler gibi hazineyi yer bitirirler.

Hz. Peygamber Efendimiz (s.a.s.) şöyle buyurmuştur:

“Sultanın bir günlük adaleti, Allah’a karşı yapacağı yetmiş yıllık nafile ibadetinden daha üstündür.”

(Taberânî, Mu’cemu’l-Kebîr, No: 11932; Heysemî, Mecmea’z-Zevâid, V, 198.)

“Allah’ın gölgesinden başka hiçbir gölgenin bulunmadığı Kıyâmet gününde, Allah Teâlâ şu yedi sınıf insanı kendi gölgesinde gölgelendirir. (Birincisi) âdil imam (devlet başkanı olan idareci)…”

(Buhârî, Ezan, 36; Müslim, Zekât, 91; Ahmed b. Hanbel, Müsned, II, 439; Tirmizî, Zühd, 53.)

“İnsanların, kıyamet gününde Allah’a en sevimli olan ve konum bakımından onların O’na (Allah’a) en yakın olanı âdil devlet başkanıdır. İnsanların, kıyamet gününde Allah’a en sevimsizi ve konum bakımından en uzağı (rahmetten en mahrum olanı) zâlim devlet başkanıdır.”

(Tirmizî, Ahkâm, 4; Ahmed b. Hanbel, Müsned, III, 22.)

İskender, Aristo’ya sorar: Lider için adâlet mi daha mühimdir yoksa cesaret mi? Aristo:

-“Adalet olduğu zaman cesarete gerek kalmaz” der.

Büzürcmihr’e: Liderin büyüklük ve kudreti nasıl belli olur? diye sorulunca şöyle demiştir:

“Liderin büyüklük ve kudreti, şu üç şeyle belli olur:

a) Etrafını korumak ve sınırlarını korumak

b) Âlimlere ikramda bulunmak ve tazim göstermek ile

c) Fazilet sahibi insanları sevmek ile.

İskender, bir sefere çıkacağı sırada, hikmet ehli bilginlerinden birisine: “Bana öyle hikmetli bir şey söyle ki onu bütün işlerimde düstur edineyim ve onunla işlerimi güzel yapayım” dedi. Bilgin:

“Ey hükümdar! Kalbine herhangi bir şeyin sevgisini ve nefretini sokma! Çünkü kalbin özelliği, isminden de anlaşılacağı gibi, her yöne kolayca kalbeder/çevrilir. Her zaman düşünerek hareket et; düşünmeyi kendine vezir yap! Aklını yakın dost ve danışmanın yap! Daima uyanık olmaya gayret et! İstişaresiz bir iş yapmaya başlama! Adaletten ve insaftan asla sapma! Eğer bunları yaparsan, bütün her şey senin peşinden gelir, sen de onları dilediğin şekilde kullanabilirsin.”

Lider, vakarlı ve hilim sahibi olmalı, aceleci, temkinsiz ve hafif meşrep olmamalıdır.

(İmam Gazâlî, Yönetilere Altın Öğütler, terc. Hüseyin Okur, Semerkant yay. İst. 2014, s. 162-163.)

Âdil Nuşirevan’ın veziri Yûnan, içinde bir takım tavsiye ve öğütlerin bulunduğu bir mektubu kendisine gönderir. Mektupta şöyle yazılıdır:

“Ey bu âlemin hükümdarı! Şu dört şeyi yanından hiç ayırmaman gerekir: Akıl, adalet, sabır ve hayâ. İçinizdeki hasedi ve kibri, göğsünüzü daraltan cimriliği ve düşmanlığı yok edin.”

(İmam Gazâlî, a.g.e., s. 164.)

Yorumlar (0)
15
açık
Namaz Vakti 12 Aralık 2024
İmsak 06:40
Güneş 08:12
Öğle 13:02
İkindi 15:22
Akşam 17:43
Yatsı 19:09
Puan Durumu
Takımlar O P
1. Galatasaray 14 38
2. Fenerbahçe 14 32
3. Samsunspor 15 29
4. Eyüpspor 15 26
5. Beşiktaş 14 25
6. Göztepe 14 24
7. Başakşehir 14 22
8. Konyaspor 15 19
9. Rizespor 14 19
10. Gaziantep FK 14 18
11. Sivasspor 15 18
12. Antalyaspor 14 18
13. Trabzonspor 14 16
14. Kasımpasa 14 16
15. Kayserispor 14 15
16. Alanyaspor 14 14
17. Bodrumspor 14 11
18. Hatayspor 14 8
19. A.Demirspor 14 2
Takımlar O P
1. Kocaelispor 15 32
2. Bandırmaspor 15 31
3. Erzurumspor 15 28
4. Karagümrük 15 27
5. Keçiörengücü 15 24
6. Ankaragücü 15 23
7. Ahlatçı Çorum FK 15 23
8. Ümraniye 15 22
9. Igdir FK 15 22
10. Pendikspor 15 22
11. Gençlerbirliği 15 22
12. Boluspor 15 21
13. Amed Sportif 15 21
14. İstanbulspor 15 20
15. Esenler Erokspor 15 18
16. Şanlıurfaspor 15 18
17. Manisa FK 15 17
18. Sakaryaspor 15 17
19. Adanaspor 15 8
20. Yeni Malatyaspor 15 -3
Takımlar O P
1. Liverpool 14 35
2. Chelsea 15 31
3. Arsenal 15 29
4. M.City 15 27
5. Nottingham Forest 15 25
6. Aston Villa 15 25
7. Brighton 15 24
8. Bournemouth 15 24
9. Brentford 15 23
10. Fulham 15 23
11. Tottenham 15 20
12. Newcastle 15 20
13. M. United 15 19
14. West Ham United 15 18
15. Everton 14 14
16. Leicester City 15 14
17. Crystal Palace 15 13
18. Ipswich Town 15 9
19. Wolves 15 9
20. Southampton 15 5
Takımlar O P
1. Barcelona 17 38
2. Real Madrid 16 36
3. Atletico Madrid 16 35
4. Athletic Bilbao 17 32
5. Villarreal 15 26
6. Real Sociedad 16 24
7. Osasuna 16 24
8. Mallorca 17 24
9. Girona 16 22
10. Celta Vigo 16 21
11. Real Betis 16 21
12. Rayo Vallecano 15 19
13. Sevilla 16 19
14. Las Palmas 16 18
15. Getafe 16 16
16. Deportivo Alaves 16 15
17. Leganes 16 15
18. Espanyol 15 13
19. Valencia 14 10
20. Real Valladolid 16 9
Günün Karikatürü Tümü