Kılıç Ali Paşa Camii'nin zemini çöküyor

Diyanet İşleri Başkanı Prof. Dr. Ali Erbaş geçtiğimiz Cuma günü yaptığı bir konuşmada, Diyanet İşleri Başkanlığı teşkilatının 81 ilinde ve 922 ilçede 1003 müftülük şubesiyle, 150 bin civarında din görevlisiyle 90 bin camide hizmetlerini sürdürdüğünü ifade etti. Minarelerin ve ezanların yükseldiği camilerimizin büyük bir zenginlik ve hazine olduğunu vurgulayarak güzel bir tablo çizdi.

Bu kadar büyük bir teşkilatta her şey yolunda mı?.. Keşke öyle olsa, fakat değil. Bir örnekle açıklayalım. Hem de öyle taşradan falan değil, İstanbul’un göbeğinden. Tramvaya binip Beşiktaş istikametine gidenlerin Tophane Durağı’na ulaştıklarında gıpta ile baktığı, Tophane Yokuşu’ndan inenlerin ihtişamlı çeşmesinde ferahladığı, her vakit Müslümanların ruhunu doyurduğu, boğazı öpen kubbesiyle rahmete kapı aralayan İstanbul ili, Beyoğlu ilçesi, Tophane semti, Mimar Sinan eseri Kaptan-ı Derya Kılıç Ali Paşa Camii’nden bahsedeceğiz.

***

Meseleye girmeden önce bu kadîm mâbedin tarihçesinden biraz bahsedelim.

Kılıç Ali Paşa Camii ve Külliyesi; medrese, türbe ve hamamdan oluşan yapı grubundan oluşuyor. 16. Yüzyılın ünlü denizcilerinden Uluç Ali Paşa olarak da bilinen Kaptan-ı Derya Kılıç Ali Paşa tarafından Mimar Sinan’a yaptırılmış. Mimar Sinan bu eseri, Ayasofya’nın planını ve Osmanlı dönemi Türk mimarisinin unsurlarını kullanarak inşa etmiş. Sinan çok iyi incelediği Ayasofya’nın planı ile üst yapısını burada gerek estetik, gerek statik bakımdan daha kusursuz olarak değişik bir mimariyle yorumlamış. Son cemaat yeri, mihrap etrafı 16. yüzyıl İznik çinileri ile bezenerek inşa edilen cami, cümle kapısı üzerindeki kitabesinden anlaşıldığı üzere Sinan’ın son dönemine rastlayan 1580’de tamamlanmış.

***

Hikâye odur ki, Kaptan-ı Derya Kılıç Ali Paşa, cami yaptırmak için Sultan 3. Murad’dan yer ister. Sultan da, kaptan-ı derya olmasından dolayı Kılıç Ali Paşa’ya denize cami yapmasını söyler. Bunun üzerine çok üzülen paşa, Mimar Sinan ile anlaşır ve Tophane Rıhtımı’nın kenarına taş, toprak ve moloz yığarak cami ve külliyenin inşasına başlar. Bu yönüyle Kaptan-ı Derya Kılıç Ali Paşa Camii deniz üzerine kurulan ilk camidir.

Evliya Çelebi, 17. yüzyılın ilk yarısında İstanbul’u anlatırken bir selâtin camii hüviyetindeki mâbed için, “İstanbul’da başka bir benzeri yoktur” diyerek yapının Ayasofya’ya benzediğine işaret etmektedir.

***

Uzun yıllar boyu bakımsızlıktan dolayı büyük hasar alan Kaptan-ı Derya Kılıç Ali Paşa Camii ve Külliyesi İstanbul 2010 Avrupa Kültür Başkenti Ajansı ile Başbakanlık İstanbul Vakıflar Bölge Müdürlüğü tarafından restorasyona alınmış, 11 Şubat 2011 tarihinde elektrik kontağından çıkan yangında son cemaat bölümündeki tahta kapılarda ve restorasyondaki tahta iskelelerde hasar meydana gelmişti. Tamamlanan restorasyon sonrası, kubbe bezemelerinin tamamen değiştiği ortaya çıktı.

Bu sürecin ardından 2011 tarihinde ibadete açılan cami yeni sıkıntılarla baş başa.

Daha yeni sayılabilecek bir restorasyondan çıkmasına rağmen Kılıç Ali Paşa Camii’nin kubbesinde oluşan çatlakların yanında, zemini çöküyor.

Evet yanlış anlamadınız; caminin zemini çatırdıya çatırdıya çöküyor. Cami cemaati camiye girerken besmele, hamdele, selveleye ile giriyor. Her adımını mayın kontrol eder gibi atan insanlar ilk cemaat yerine kazasız ulaştığında şükür namazı kılıyor.

Geçtiğimiz günlerde cemaatten biri ayağını basar basmaz zeminin çökmesiyle birlikte kafasını yere çarpmış. Böyle can sıkıcı olayların tekerrür etmemesi için gereken girişimler yapılmış.

Mesele ilgili müftülüğe aksettirilmiş mi? Evet. Vakıflar Bölge Müdürlüğü devreye sokulmuş mu?.. Evet. Şu ana kadar herhangi bir icraat var mı? Hayır.

Her gün caminin bir yeri çöküyor, çöküntülerin etrafı tabure ve emniyet şeritleriyle çevriliyor.

Caminin içindeki çöküntülerle birlikte kötü kokular her geçen gün artarken, cemaat ilgili ve yetkili yöneticilerden acilen çözüm bekliyor.

Arz olunur.

***

TOPHANE MEYDAN ÇEŞMESİ

Tophane Meydanı’nda bulunan Tophane Meydan Çeşmesi, Sultan 1. Mahmud tarafından 1732 yılında Gümrük Emini olan mimar Ahmed Ağa’ya 76.000 kuruş 84 akçe ödenerek yaptırılmış.

İstanbul’un üçüncü büyük ve en yüksek duvarlı çeşmenin kitabesi şair Nahifi’ye ait olup; çeşme, Kılıç Ali Paşa Camii ile mimari bir bütünlük arz etmektedir. Yapıldığı dönemin zevkine uygun olarak bitki motifleriyle bezenen çeşmede taş süslemede saksı içindeki meyve ağaçları, vazoda çiçek görüntüleri yer almaktadır. Mimarisi, üzerindeki hat sanatı ve abidevî duruşu ile parmak ısırtacak kadar enfes bezemelere sahiptir.

Çeşme 2006 yılında restore edilerek zengin süslemelerine ek olarak 40 metrekarelik 23 ayar altın varak kullanımı ile gösterişi arttırılmıştır.