Kur'an âşığı Kolbasar...

Cumartesi gününü Pazara bağlayan gece “Her nefis ölümü tadacaktır” âyeti bir kez daha tezahür etti. Kur’an âşığı, Fatih Camii sevdalısı, Emin Saraç hocaefendinin talebesi Hâfız İbrahim Kolbasar’ın ruhu tertemiz kalbini terk ederek, 89’unda Rabbine kavuştu.

Çatık kaşlı dünyadan güler yüzlü bir simâ daha eksildi. Cansız bedeni Pazar günü çok sevdiği, her daim sığındığı, Rabbine yöneldiği Fatih Camii’nde kılınan namazın ardından, hayata gözlerini açtığı Sakarya’nın Hendek ilçesi, Hacıkışla köyünde ikindi namazına müteakip tutulan safların ardından dâr-ı bekâya uğurlandı.

*

Allah, kemâl sahibidir. Yaptığı her işi mükemmel bir şekilde yapar. Kainatın bu şekilde tanzim edilmesi de Yüce Allah’ımızın kemâl sıfatının bir tecellisidir. Ve bu tanzimin içerisinde de “ölüm” vardır. Ölüm ise; en büyük ders, en büyük ibret ve bizim cüz’i irademizin eremeyeceği mükemmeliyetin bir gereğidir.

Ölüm çok acı bir şeydir. Fakat diğer yandan Rabbimiz, “Rahman” ve “Rahim” olduğu için acı veriyor fakat onu “Sabr-ı Cemil”le rahatlatıyor. Bu acıya tahammül ettiğimiz için de, bize “Ecr-i Cezil”le büyük mükafatı müjdeliyor. Cennet’te buluşturma mükafatı. Çekilen bu kısacık acıların karşılığında teselli olarak Cennet vaad ediliyor.

Ondan dolayı Allah’ın “İnna lillâhi ve innâ ileyhi raciûn” (Doğrusu biz Allah’a aidiz ve muhakkak O’na döneceğiz) teslimiyeti ile sabretmek ve sabr-ı cemilden başka yapacak bir şey kalmıyor.

*

Bâkî kalan bu kubbede bir hoş sadâ bırakarak dâr-ı fenâdan dâr-ı bekâya göçen Kur’an hâdimi, peygamber sevdalısı Hâfız İbrahim Kolbasar’a rahmet, başta mahdumu Hâfız, Muallim Salih Zeki Kolbasar olmak üzere bütün sevenlerine sabr-ı cemil niyaz ediyoruz.

***

ALLAH DEMENİN SUÇ OLDUĞU GÜNLER...

“Bâkî kalan bu kubbede bir hoş sadâ imiş” dizelerinin hayat bulduğu bir anda Hâfız İbrahim Kolbasar’ı bir anekdot eşliğinde rahmetle yâd edelim.

*

Tarihler Ocak 2022’yi gösteriyor. Vakit ikindi, Fatih Camii’nde namazlar edâ ediliyor. Namaz sonrası müezzin mahfilinin alt kısmında köşeye çekilmiş bir pîr-i fâni cebinden çıkardığı Kur’an-ı Kerim’i tatlı tatlı terennüm etmeye başlıyor. Bir müddet bekleyip, fasıla vermesinin ardından müsaade isteyerek yanına ilişiyorum.

Beli hakikat yolunda bükülmüş emekli imam Hâfız İbrahim Kolbasar’a Kur’an aşkından dolayı hayranlığımı dile getiriyorum. Kendisini ne zaman Fatih, Dülgerzâde, Kambur Mustafa, İskenderpaşa Camilerinin gölgesinde, Millet Kütüphanesi’nin Feyzullah Efendi Sokağı’nda görsem hep Kur’an’la konuşurken rastladığımı ifade ediyorum. Önce tebessüm edip, arkasından anlatmaya başladıklarıyla birlikte sesi ve çehresi yavaş yavaş sertleşiyor!..

İlk Türkçe ezanın okunduğu dönemlerin şahitlerinden olan asırlık çınar Kolbasar dertli!.. Söze “Allah o günleri bu millete bir daha yaşatmasın” diyerek başlıyor. Beni alıp tâ “Tek Parti Zulmü”nün yaşandığı yıllara götürüyor.

BÖYLE BİR ZULÜM GÖRÜLMEDİ!..

O yıllar, Kur’an’a, ezana dahası Müslümanlara operasyonların çekildiği yıllar... İslâm dininin genetiği ile oynamak için 1931 yılında “dinde reform” adı altında fasılalar açılarak ilk hamle ezan üzerinden gerçekleştirilir.

Aralık ayında Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal ve Başbakan İsmet Paşa’nın riyasetinde, Millî Eğitim Bakanı Reşit Galip’in himayesinde dokuz hâfız, Dolmabahçe Sarayı’nda ezan ve hutbenin Türkçeleştirilmesi çalışmalarına başlar. Kur’an’ın Türkçe tercümesi ilk kez 22 Ocak 1932 tarihinde İstanbul’da Yerebatan Camii’nde, Riyâset-i Cumhûr İnce Saz Hey’eti Binbaşı Hâfız Yaşar (Okur) tarafından icra edilir. Hemen arkasından 30 Ocak 1932 tarihinde ise ilk Türkçe ezan Hâfız Rıfat Bey tarafından Fatih Camii’nde okunur.

3 Şubat 1932 tarihine denk gelen Kadir Gecesi’nde de, Ayasofya Camii’nde Türkçe Kur’an, tekbir ve kâmet icra edilir. 18 Temmuz 1932 tarihinde Diyanet İşleri Başkanlığı, ezanın Türkçe okunmasına karar verir. Takip eden günlerde, yurdun her yerindeki Evkâf Müdürlükleri’ne şu Türkçe ezan metni gönderilir:

“Tanrı uludur (4 kere) / Şüphesiz bilirim bildiririm Tanrı’dan başka yoktur tapacak (2 kere) / Şüphesiz bilirim bildiririm Tanrı’nın elçisidir Muhammed (2 kere) / Haydi namaza (2 kere) / Haydi felâha (2 kere) / Namaz uykudan hayırlıdır (yalnız sabah namazında, 2 kere) / Tanrı uludur (2 kere) / Tanrı’dan başka yoktur tapacak (1 kere).” (Ezanda sadece FELÂH kelimesi değiştirilmez. FELÂH nedir? KURTULUŞ. Bir rivayete göre değiştirilmeme sebebi “kurtuluş” İstanbul’da çoğunlukla Rumların oturduğu Tatavla semtinin halk arasındaki adı olduğu için tereddüt gösterilir.)

4 Şubat 1933 tarihinde, müftülüklere ezanı Türkçe okumalarını, buna uymayanların şiddetli bir şekilde cezalandırılacaklarını bildiren genelge gönderilir. Bu genelge yıllarca Türkçe ezanın dayanağı olur. Türkçe ezan uygulamasının ardından, Diyanet İşleri Başkanı Rıfat Börekçi’nin 6 Mart 1933’te yayımladığı bir tebliğ ile sadece ezan değil, Kur’an-ı Kerim, hutbe ve salâlar da Türkçeleştirilerek, okunmaya başlanır.

KUR’ANSIZ VE EZANSIZ İSLÂM DAYATMASI

Ezân-ı Muhammedî’nin Türkçe okutulmaya başlanmasının ardından insanları dinden uzaklaştırmak için baskıların ardı arkası kesilmeden devam eder. İnsanlar bu ağır baskılardan dolayı gece yarıları kalkıp çocuklarına Kur’an öğretmeye çalışır. Tıpkı Türkçe ezanda olduğu gibi “jandarma geliyor” uyarısı alan çocuklar elifbalarını saklamak zorunda kalır.

Bu ceberut zihniyet ezansız ve Kur’an’sız bir İslâm dayatılmaya çalışarak, dini değerleri sekteye uğratır. Müslümanlar, gerçek mânâda Kur’an-ı Kerim ve Ezân-ı Muhammedî’yi dinlemeye hasret kalır. Hâfızların sayısı azalır. Bazı köylerde cenaze yıkayacak, namaz kıldıracak imam dahi bulunamaz.

1941’de ise Refik Saydam’ın Başbakanlığı ve İsmet İnönü’nün Cumhurbaşkanlığı zamanında çıkarılan 4055 sayılı kanunla Türkçe ezana yasal zemin kazandırılır. Bu kanuna Türk Ceza Kanunu’nun 526. maddesine bir fıkra eklenerek, Arapça ezan okuyan ve kâmet getirenler meczub yaftasıyla 3 aya kadar hapsedilip, 10 liradan 200 liraya kadar para cezası ödemeye mahkûm edilir.

Arapça ezan yasağının uygulama alanı camilerle sınırlı kalmaz, evlerinde namaz kılanların da Arapça ezan ve kâmet okuması yasaklanır. Bu sebeplerle yüzlerce insan ceza alır. İslâm dininin genetiği ile oynanarak “Kur’an’ı Kapa, Kadınları Aç” fitnesinin ilk hamleleri böyle başlatılmış olur.

ZULME MENDERES SON VERDİ

30 Ocak 1932’de başlayan Türkçe ezan zulmü, 1950 yılının Haziran ayında Demokrat Parti’nin tek başına iktidara gelmesine kadar sürerek, 18 yıl boyunca devam eder.

1950 Türkiye Genel Seçimleri sonrasında Demokrat Parti Türkçe ezan ile ilgili olarak çalışmalar başlatır. Halk bu çalışmaya Türkiye Büyük Millet Meclis’i önünde büyük destek verir. 16 Haziran günü çıkartılan yasanın yürürlüğe girmesiyle birlikte Arapça ezan yasağı kaldırılarak, ezanın dili serbest bırakılır. Yasağın kalması her yerde bayram havasıyla karşılanır. Arapça ezanın serbest bırakıldığı gün halk o kadar sevinir ki, Bursa’da bir camide ikindi ezanı yedi defa Arapça olarak okunur.

Ezân-ı Muhammedî’yi aslına rücû ettirerek adını tarihin altın sayfalarına yazdıran başta Başvekil Adnan Menderes olmak üzere dahli olan herkesi rahmet ve minnetle yâd ediyoruz.

KAZANILAN HAKLARIN KIYMETİ ÇOK İYİ BİLİNMELİ

O günlere şahitlik edenlerden İbrahim Kolbasar, bugün Fatih Camii’nin minarelerinden okunan “Allahû Ekber” sadâlarına eşlik etmenin huzurunu yaşarken, diğer taraftan “Allah o kötü günleri bu millete bir daha yaşatmasın” diye dua ediyor. O günleri hatırlamanın verdiği elem gözlerinden okunuyor.

Kolbasar, aradan 90 sene geçmesine rağmen imamların ezanı Arapça okurken, “jandarma geliyor” uyarısı üzerine “Tanrı uludur, Tanrı uludur...” şeklinde değiştirdiklerini ifade ederken çehresinde derin bir hüzün beliriyor.

Bu bilgiler ışığında Kolbasar’ın, “Allah o günleri bu millete bir daha yaşatmasın” demesindeki derin mânâ ve travmayı daha iyi idrak ediyoruz.

Ömrünü gücü yettiğince “Emr-i bil-marûf nehy-i ani’l-münker” yaparak geçiren İbrahim Kolbasar kendine has üslubuyla, “Bizler Allah demenin suç olduğu karanlık günler geçirdik. İslâm’ı yok etmek isteyenlerin saldırılarına maruz kaldık. Çok çile çektik, çok...” derken dağlanmış yüreğinden gözlerine hücum eden yaşlar yanağını ıslatıyor. Ve arkasından, “Müslümanlığın serbestçe yaşandığı bu günlerin değerini bilin. Allah’ın kitabı Kur’an’a ve Hazreti Peygamberin sünnetine sıkı sıkıya sarılın. İslâm’ı iyi öğrenin” nasihatında bulunmayı ihmal etmiyor.

*

Beyin kanaması sonucu rahatsızlanarak 89’unda vefat eden Hâfız İbrahim Kolbasar’a bu vesile ile bir kez daha Cenab-ı Allah’tan rahmet niyaz ediyoruz. Mekânı Cennet, makamı âlî olsun.

***

EZANLAR KURTULUŞU MUŞTULAR

Ezanlar okundukça yeryüzü mescidleri, iftar sofraları gibi şenlenir. Daha önce defalarca tattığınız kutlu davet, ruhu hazan mevsiminden alıp haz mevsimine seyahat ettirir. Kevser damlacıkları, meleklerin seremonisiyle ruhunuza damlayıverir.

Ezan-ı Muhammedî; kurtuluşu muştulayan, risâleti haykıran, akti 5 vakit tazeleyen, güneşi peşine takarak âlemleri şûlesine hayran bırakan, elle tutulan ve tutulmayanı BİR huzurunda cemleyendir.

Ezan-ı Muhammedî nâmedir; Bilâllerin yanık sesinde, Abese’yle müjdeli âmâ Abdullah İbn-i Mektûmların nefesinde. Sabâ, Dilkeşhâveran, Rast, Hicaz, Hicaz, Segah, Uşşak, Bayatî, Nevâ makâmları birbiriyle cûş u hurûş eyler gök kubbede. Gönülleri yakar; fakat târûmar etmez asla.

Dünyada Müslümanı mutlu eden en güzel ses ezan sesidir. Bu kutlu çağrıyı duyunca ne uykunun ne de dünyalık uğraşların bir anlamı kalır. Salâha ve felâha çağıran bu çağrı ile cüzî sıkıntılarından sıyrılmak için Rabbi’nin huzurunda küllî terapi seansına girenlerin ruhu arınır. Arınmışlar topluluğu her seansın ardından yeniden doğmuş gibi dünya hayatına yeniden başlar. Bu öyle bir mucizevî döngü, öyle bir uhrevî hâl ki dünyaya değer.