NASİHAT TUTANA NASİHAT

Nasihat, muhatabın hayrını istemektir.

Kâmil mü’min kendisine istediği hayrı kardeşi için de ister.

Nasihat ayrıca kardeşin kardeşe karşılıklı görevlerindendir. Hem Rasûlullah (s.a.s.) sahabeden namaz kılmak, zekât vermek ve birbirlerine nasihat etme şartıyla biat almıştır.

İşte bu ikisinin delilleri: Cerîr b. Abdullah (r.a.) şöyle demiştir:

“Rasûlullah’a (s.a.s.) namazı tam olarak kılmak, zekâtı hakkıyla vermek ve her müslümana nasihat etmek üzere biat ettim.”

(Buhârî, Îmân, 42, Mevâkît, 3, Zekât, 2; Müslim, Îmân, 97-98; Nesâî, Bey’at, 6-17.)

“Müslümanın Müslüman üzerindeki hakkı altıdır:

“Karşılaştığın zaman selam ver, seni davet ederse git, senden nasihat isterse nasihat et, hapşırıp Allah’a hamdederse “yerhamükellâh” de, hastalanınca onu ziyaret et, öldüğü zaman cenazesinin ardından git!”

(Müslim, Selâm, 5.)

Hz. Ömer (r.a.), nasihat konusunda şöyle demiştir:

“Nasihatçisi olmayan ve nasihati sevmeyen kavimde hayır yoktur.”

Şeyh Sadi-i Şirâzî ise:

“Öğüt dinlemeyen, azar işitme isteklisidir.” demiştir.

Önce kendimize nasihat edeceğiz, sonra insanlara. Zira kendisini değiştirmeyenin başkasını değiştirmesi düşünülemez. Nitekim tesiri olmaz. Tabiri caiz ise: “Ele verir talkını, kendi yutar salkımı” durumuna düşmüş olur.

Verdiğimiz nasihati kendimiz tutmazsak bile nasihat görevini yerine getirmeye mecburuz. Elbette önce ateşten ben çıkacağım ki ateştekinin elinden tutabileyim.

Pek nasihat isteyen de yoktur. Zaten nasihatin de isteyene faydası oluyor. Ancak bize gereken, muhatap toplumu ve toplum fertlerini iyi tanımak, kendilerine gerekenleri anlatmak ve böylece nasihat istemelerini sağlamaktır.

Bize gereken, öğüt vermektir. Ancak halimiz ve örnekliğimiz konuşursa nasihatlerimizin faydası olur. Özellikle, “gençler nasihatlere kulaklarını tıkarlar, örneklere gözlerini açarlar” denmiştir.

Öğüt hakkında Allah Teâlâ şöyle buyurmaktadır:

“Benim tehdidimden korkanlara sen Kur’ân ile öğüt ver!”

(Kaf sûresi, 50/45.)

“Öğüt ver. Muhakkak öğüt, mü’minlere fayda verir.”

(Zâriyât sûresi 51/55.)

Öğütün faydalı olmasına ve faydalı öğüt verilmesine dikkat etmek gerekir. Onun için olsa gerektir ki Allah Teâlâ şöyle buyurmuştur:

“Onun için öğüt ver. Öğüt fayda verirse, Allah’tan korkan, öğüt alacaktır.”

(A’lâ, (87/9-10.)

Birinci âyet-i kerîme, konuşurken de sen değil biz diyerek cehennemi ve azabını hatırlatarak ve Allah’ın kelamıyla, Kur’ân’ın şanına yakışır şekilde öğüt vermek;

ikinci âyette, öğüt mü’minlere fayda verir buyuruyor, siz de mü’min olduğunuza göre size de fayda verir diyerek söze başlayıp muhatabı döver gibi değil, ben kendime söylüyorum siz de kendinize dinleyin diyerek konuşmak;

üçüncü âyette ise zann-ı galiple faydalı olma zamanını, zeminini, usulünü gözeterek konuşmak gerektiği anlatılmaktadır.

Nasihat zeminini, zamanını, muhatabın psikolojik şartlarını ve sosyal şartlarını kollamak, yanıldığı yönlerini, hedefsizliği ve niçin yaratıldığı bilgisinden noksanlığı varsa o konularda konuşmak, belki önce maddî problemini halletmek gerekir.

Birkaç nasihat örneği:

Übey b. Ka’b’a (r.a.) bir adam:

“Ebû Münzir! Bana tavsiyede bulun” dedi. O da şu tavsiyelerde bulundu:

“Seni ilgilendirmeyen şeylerle uğraşma. Düşmanından uzak dur. Dostuna karşı da ihtiyatlı davran. Ölünce istemeyeceğin şeyi, hayatta iken de isteme. Senin ihtiyacının karşılanıp karşılanmamasını önemsemeyenlere bir ihtiyacını arz etme.”

(Kezü’l-Ummâl, V. 132.)

Yine Übey b. Ka’b’dan (r.a.) bir nasihat:

“Kul, Allah’ın rızasını kazanmak için bir şeyi terk ederse, Allah ona, terk ettiğinden daha hayırlısını, hiç ummadığı bir yerden verir. Eğer kul, o şeyi terk etmez hafife alırsa, Allah ona hiç ummadığı bir yerden terk etmediğinden daha beterini verir.”

(Hılyetü’l-Evliyâ, I. 253.)

Nasihat etmeden önce Allaha şöyle yalvaralım: Allahım bana sözün faydalısını söylet ve sözümün tesirini önce bana sonra da dinleyenlere nasib et!