Mehmed ve II. Murad Dönemi Anadolu Siyaseti

Ankara Savaşı, Anadolu’yu bir sıfıra tekrar döndürme olayıdır. O zamana kadar inşa edilen Anadolu Türk Birliği artık parçalanmıştır. I. Mehmed ve II. Murad dönemlerini bu birliği tekrar Yıldırım Beyazıd döneminin ulaştığı noktaya çıkarma faaliyetlerinin yoğun olduğu dönemler olarak görmekteyiz.

Bu dönemler kaybedilen toprakların tekrar kazanılmasına yönelik çalışmalarla geçilmiştir. Anadolu beylikleri Timur’dan da cesaret alarak her ne kadar bağımsızlıklarını korumaya çalışmışlarsa da II. Murad dönemi sonunda büyük oranda bir birleştirme oluşmuştur.

Mehmed’in Anadolu Siyaseti

Anakara Savaşından sonra Beyazıt’ın kurmuş olduğu birlik tekrar yıkılmıştı. Beylikler Timur’un dağıttığı topraklarını almış ve bağımsızlıklarını yeniden kazanmışlardı.

I.Mehmed bu durum karşısında Anadolu’yu tekrar bir birlik altına almak istiyordu. En büyük amacı babası döneminde kurulan ve Timur’un bozduğu Türk Birliğini sağlamaktı.32

I.Mehmed beyliklerin üzerine yaptığı seferlerle Anadolu Türk birliğini sağlama yolunda yeni bir kapı açtı. Beylikleri teker teker yine Osmanlı idaresine soktu. Böylece Timur’un darbesiyle sekteye uğrayan bu büyük birlik Osmanlının ikinci kurucusu sayılan I.Mehmed tarafından yeniden başlatıldı.

I.Mehmed Döneminde Osmanlı-Aydınoğlu Cüneyt Bey İlişkileri

Mehmed Çelebi ilk olarak Aydınoğlu Cüneyt Bey’in üzerine yürümüş ve İzmir’i alarak annesinin ricası üzerine Cüneyt Bey’i Niğbolu Sancak Beyliği’ne getirmiştir.33

I.Mehmed Döneminde Osmanlı Karaman İlişkileri

I. Mehmed’in kardeşleriyle savaşmasını fırsat bilen Karaman Beyi Bursa’yı kuşatmıştı. Fakat kalenin mukavemeti karşısında geri çekilmek zorunda kalan Karaman Beyi’nin üzerine I. Mehmed yürüdü. Osmanlılara direnemeyen Karamanoğlu elçi gönderip barış istedi. Teklifi kabul eden I. Mehmed henüz yolda iken Karaman Beyi’nin tekrar hücum ettiği haberini alınca, üzüntüsünden hastalandı. Bu sırada Beyazıt Paşa ani bir baskın ile Konya önünde Karaman Beyi’ni esir etmiştir. Ettiği sahte yeminlerle tekrar bağışlanan Karaman Beyi her zamanki gibi sözünde durmamıştır. Bunun üzerine Konya seferine çıkan I. Mehmed kısa zamanda Ahmedek’i zaptetti (1415). Kaçan Karaman Beyi’nin Memluklu himayesinde olması Mehmed Çelebi’nin Konya’yı almasını engellemiştir.34

I.Mehmed Döneminde Osmanlı - İsfendiyaroğulları İlişkileri

İsfendiyar Beyi’nin oğlu Kasım Osmanlılarla hareket ediyordu. Babasının Candar ilinin en önemli yerlerini diğer kardeşine vermek istemesi üzerine I. Mehmed mektup yazarak bu yerlerin Kasım’a verilmesini istemiştir. Fakat teklifi kabul edilmemiş ve I. Mehmed sefere çıkmıştır. Kalecik, Tosya, Çankırı Kasım Bey yerine Osmanlılara verilmiştir (1416). Ayrıca Samsun bölgesi de İsfendiyar Beyi’nin oğlu Hızır Bey tarafından I. Mehmed’in Samsun’u kuşatması sırasında direnilmeden teslim edilmiştir.35

I.Mehmed’in Ölümü

Osmanlının Fetret Devri’nden çıkışını sağlayan ve haklı olarak yaptığı faaliyetler sebebiyle devletin ikinci kurucusu sayılan Mehmed Çelebi hastalanarak vefat etti (1421). Kendi yerine oğlu Murad’ı vasiyet etmiştir.

II.Murad’ın Anadolu Siyaseti

Çelebi Mehmed ile yeniden bir toparlanma devresine giren Osmanlı Devleti, II. Murad ile yeniden güçlü bir konuma gelmiştir.

II. Murad kişilik olarak savaş yanlısı olmasa da, devrinde Anadoludaki bir çok beylik tekrar Osmanlı idaresine girmiştir. Sultanın uzlaşmacı şahsiyeti Osmanlıyı zor durumlara da soksa eninde sonunda bu tehlikeler saf dışı edilmiştir.

Özellikle Karamanoğullarına karşı insaflı bir politika izlemesi haçlıları devamlı surette harekete geçirmiştir.36

Timur’un oğullarının, Timur gibi yapmaması için Anadolu’ya hep ihtiyatlı seferler yapmıştır. Fakat tüm bu olumsuzluklara rağmen Anadolu ebediyen bir Türk yurdu haline getirilmiştir. Beyliklerin büyük bir çoğunluğunun ya gücü kırılmış yada Osmanlı himayesine girmişlerdir.

II.Murad Döneminin Başında Beyliklerin İttifakı

Mehmed Çelebi’nin ölümü üzerine Anadolu Beylikleri durumdan faydalanmak istediler. Germiyanoğlu; II. Murad’ı tanımayarak saltanat iddiasında bulunan Mustafa Çelebi’nin tarafını tuttu. Karamanoğlu Hamidi ilini işgal etti. Menteşeoğullarından Ahmed ve Leys bağımsızlıklarını ilan ettiler.37 Aydın ve Saruhanoğulları da kendi topraklarının bir kısmı üzerinde bağımsızlıklarını ilan ettiler. İsfendiyaroğulları daha önce kaptırdıkları yerleri tekrar ele geçirdiler. II. Murad, Mustafa Çelebi yüzünden bu olaylara bir karşılık verememiştir.

II.Murad Döneminde Osmanlı Candar İlişkileri

Candar Beyinin Osmanlı topraklarına saldırması üzerine II. Murad sefere çıktı. Sefer sonunda yenilen İsfendiyar Bey barış teklifinde bulundu. Kız kardeşini II. Murad ile evlendirdi. Sınırlar eski haline getirildi.

II.Murad Döneminde İbrahim Bey’in Himaye Edilmesi

Karamanlı Mehmed Bey ve Ali Bey, beyliği kendi hakimiyetlerine almak için uğraşıyorlardı. Gerekli desteği tam bulamayan Mehmed Bey önce Memluklulara esir düşmüş, fakat Osmanlıların doğuya ilerlemesi sonucunda Memluklular onu serbest bırakmışlardır. Mehmed Bey oğlu İbrahim ile Antalya’yı kuşattı. Fakat kaleden atılan bir gülle ile ölen Mehmed Bey’in yerine geçen oğlu İbrahim Bey ve İsa Bey Osmanlı himayesine sığınmışlardı. Osmanlı yardımıyla Larende ve Konya’yı almışlardır. Ayrıca Hamid ili kalelerini Osmanlılara terk etmişlerdir.

II.Murad Döneminde Osmanlı Aydınoğlu İlişkileri

Bağımsızlık sevdasına düşen Cüneyt Bey, İzmir Beyliği’ni tekrar kurmaya çalışıyordu. II. Murad Hamza Bey’i Cüneyt Bey’in üzerine gönderdi. Yakalanan Cüneyt Bey idam edildi.

II.Murad Döneminde Osmanlı – Germiyanoğulları İlişkileri

Osmanlıların bir müttefiki olan Germiyan Beyi Yakup Bey bütün topraklarını, varisi olmadığı için, Osmanlılara bıraktı. Böylece Germiyanoğulları toprakları Osmanlılara geçmiş oldu (1423).

II.Murad Döneminde Osmanlı – Karamanoğulları İlişkileri

II. Murad’ın desteğiyle beyliğin başına geçen Karamanoğlu İbrahim Bey, Osmanlıların Balkanlarla uğraşmasını fırsat bilerek Hamid ilini, Kayseri ve Develi gibi bir çok yeri aldı. Balkanlardan ayrılamayan II. Murad, Macarların mağlubiyeti üzerine tabii müttefiki olan Dulkadiroğlu ile birlikle Karaman Beyi’nin üzerine doğru yürüdü. Karamanoğlu mağlup edildi. Fakat dengeler hassas olduğu için İbrahim Bey affedildi (1437). Bu sefer sonunda Akşehir, Beyşehir Osmanlılarda kaldı.

Sultan Murad Rumeli’deki işleri yoluna koyduktan sonra Anadolu’da sükuneti sağlamak için Karamanoğulları Beyliğine büyük bir sefere çıktı. Bunun için fetva çıkarttı. Yapılan şiddetli baskın üzerine İslam alemi karşısında suçlu durumunda bulunan İbrahim Bey Kur’an üzerine tövbe etti ve sulh yapıldı. böylece II. Murad tahtı oğlu II. Mehmed’e bıraktı. II. Murad 1451 yılında vefat etti.

SONUÇ

Osmanlı Devleti II.Mehmed’e kadarki dönemde izlediği siyaset ile Anadolu’nun büyük bir kısmını kontrolü altına aldı. Özellikle Rumeli’ne yapılacak olan fetih hareketleri artık daha kolay bir hâl aldı. Anadolu nun tek cati altinda toplanmasi yuzyillardir kurulamamis olan Turk birliginin kurulmus olmasi Dunya siyaseti uzerine oynayan Osmanli icin en onemli asamalardan birisidir Anadolu siyaseti sayesinde Osmanlı hem fetihlerde bulunuyor hem de Anadolu Türk Birliğini büyük bir hızla şekillendiriyordu.

Bu birlik gerek Osmanlı Devletinin gerekse İslam dünyasının yıldızının her tarafa yayılmasını sağlamış ve yükselme dönemi ile birlikte artık dünya siyasetinin tek hakimi durumuna gelmişlerdir.

---------------------------------------------

32 ÇABUK Vahid, a.g.e., S.318

33 ÇABUK Vahid, a.g.e., S.302

34 Doğuştan Günümüze Büyük İslam Tarihi, C.10, S.173-176

35 Doğuştan Günümüze Büyük İslam Tarihi, C.10, S.177

36 ÇABUK Vahid, a.g.e., S.383

37 Paul WITTEK, Menteşe Beyliği, S.158