Şeyh Abdulkahhâr-i Zokaydî ve Zokayd Dergâhı

Siirt’in büyük âlimlerinden Molla Halil-i Siirdî’nin oğlu Molla Mahmud’un oğlu olan Molla Abdulkahhâr-i Zokaydî,[1] Mardin’de medfun Şeyh Musa ez-Zûlî’nin neslindedir.[2]

Şeyh Abdulkahhâr, amcası Molla Mustafa ardından amcazadesi Molla Ömer’in yanında ilim tahsiline başlar. Bu sırada Tillo civarındaki Firsaf köyünden Şeyh-i Hazin olarak tanınan Şeyh Muhammed Hazîn Fersâfî (ö.l892)’nin yanında seyr u sülûka başlar. Ancak şöhretini çok duydu­ğu Abdurrahman-ı Tâğî’nin ziyareti için Norşin’e gider ve ona tabi olur. Sülûkunu tamamladıktan sonra hilafet verilerek önceki hocası Şeyh Mu­hammed Firsâfî’den izin almak şartıyla Siirt-Tillo yolu üzerindeki Halenze köyünde irşada gönderilir. Orada bir süre hizmet ettikten sonra özellikle Siirt bölgesindeki çok sayıdaki ilçe ve köylerde dolaşarak irşad yapar. So­nunda Zokayd’a yerleşir ve 7 Nisan 1324 (1906) tarihinde vefat eder. Kab­ri Zokayd’dadır. Molla Muhammed Zivingî gibi birçok alim yetiştirmiştir.[3]

Son dönem âlimlerinden Halil Günenç gibi birçok tanınmış kişinin de ders okuduğu Zokayd köyündeki ilim ve irşad Şeyh Abdulkahhâr’dan sonra Şeyh Mahmud ve ondan sonra Şeyh Haydar üstlenmiştir. Şeyh Haydar’ın oğlu Şeyh Mazhar Kanikervane mezrasında aynı isimle bir tekke açmış ve halen burada aktif olarak Hâlidî geleneği üzerine tasavvufî hizmetler de­vam etmektedir. Zokayd’da halen Şeyh Numan Sevgili ve Şeyh Sıbğatullah Sevgili tarafından iki ayrı dergah ve medresede hizmetler yürütülmektedir.

Doç. Dr. İbrahim Baz/Şırnak Üniversitesi İlahiyat Fakültesi

--------------------------------

[1] Zokayd köyünün ismi Kayabağlar olarak değişmiştir. Siirt’in Kurtalan ilçesine bağlı ve 11 km. mesafededir. Norşin’e uzaklığı 119 km.’dir. Günümüzde belde ve belediyelik haline gelmiştir. Zokayd şeyhleri olarak bilinen Şeyh Abdulkahhâr-i Zokaydî’nin neslinde Şeyh Numan Sevgili ve Şeyh Sıbğatullah Sevgili faal olarak çalışan medreselerinde hem ilim hem de irşad vazifelerini yürütmektedirler. 09.11.2014 tarihinde Zokayd’ı ziyaret ederek her iki kişiyle de görüşülmüştür. Her iki şahısta da aile büyüklerinden kalma çok sayıda yazma eser bulunmaktadır. Bunların bir kısmı tarafımızca fotoğlanmıştır.

[2] Abdurahman-ı Tâğî’nin halifelerinden beş tanesi Şeyh Musa ez-Zûlî’nin neslindendir. Bunlar; İbrahim Çokreşî, Halil Çokreşî, Abdulkâdir-i Hizânî, Abdulkahhâr-i Zokaydî ve Fethullah-i Verkânisî’dir. Korkusuz, age, s. 129.

[3] Korkusuz, age, s. 129-138.