Malatya Kuluncak İlçesi

Kuluncak ilçesine bağlı Kızıl hisar köyündeki Peri tepesi, Darılı köyündeki Kala mevki, Başören ve Konaktepe’deki tarihi bulguların buranın çok eski bir yerleşim yeri olduğu yüzey incelemelerinde anlaşılmaktadır.

Kuluncak ilçesinin bulunduğu saha 1560 tarihlerinde, Yeniil Nahiyesi olarak iskâna açık bulunmaktadır. Kuluncak’a bağlı 1731 yılında Kulıhak veya Kolancık, Çoban Yusuf ve Sofolar isimli Kuzey Irak Konargöçer Türkmen cemaatleri yerleştirilmiştir. 1934 yılına kadar Sivas İline bağlı bulunan İlçe 1934 yılında Darende’nin İlçe olması ile birlikte Darende ile birlikte Malatya’ya bağlanmıştır. Ayvalı Kasabası ise 1903 tarihinde Akçadağ’a bağlı Nahiye konumundayken, 15 Aralık 1915 yılında Karakolun Ayvalıda kalması koşuluyla bucak merkezinin Kuluncak olması uygun görülmüş, 16 Şubat 1972 tarihinde Kuluncak Nahiyesine bir belediyelik kurulmuştur. 9 Mayıs 1990 tarihinde Malatya’ya bağlı ilçe olan Kuluncak ilçesine bağlı 6 Mahalle 22 Köy ve bu Köylere bağlı 26 Mezra bulunmaktadır. İlçenin yüzölçümü 681 km2'dir. İlçe Malatya'ya 110 km. uzaklıkta olup, 1270 metre rakımındadır. 2000 Genel Nüfus sayımında İlçenin toplam nüfusu 20.882, merkez ilçe nüfusu 6.101 olup, köy ve bucak nüfusu ise 14.781’dir.

İlçeye hayat veren en önemli akarsu Tohma Çayının Balıklıağa koludur. Bu civardaki köyler çayın yarattığı sulama imkânlarından faydalanmaktadır. Genel olarak engebeli bir arazi yapısına sahip olan Kuluncak ilçe merkezinin batısında küçük bir Orman Sahası bulunmaktadır. İlçede temel ekonomik gelir, tarıma dayalı bahçecilik, az da olsa hayvancılıktır. Balıkağa çayı vadisinde Kayısı, Elma, Armut, Üzüm, Kavak, Söğüt, Ceviz ağaçları ile kaplıdır. Tohma ve Balık Suyu arasında kalan alanda yörenin cins atları yetiştirilmektedir. Dere ve Küçük su gözelerinin dışındaki araziler Coğrafik bakımdan dağlık ve engebeli olması sebebiyle, arazi az olup kıraç ve çıplaktır. Bu arazilere genelde Buğday, Arpa, Nohut ve mercimek ekini yapılmaktadır. Bu sebeple son yıllarda büyük şehirlere göç akımı hızlanmaktadır.

Kuluncak ilçemizde son zamanlardaki rezerv tespitleriyle madencilik sektörü hızlanmıştır. Krom, Demir, Çinko, Bakır, Kurşun, Molipten, Altın, Gümüş, Uranyum ve Toryum madenleri ile zengin yatakların bulunduğu ve yabancı şirketlerin ilgilendiği görülmektedir. İlçemizde halen Bilfer’e ait Krom işletmesi halen çalışmaktadır.

Alvar köyü ilçe merkezi arasında romatizma hastalıklarına şifalı olduğu söylenen hamam bulunmakta iken günümüzde suyunun çekildiği ve hamamın enkazının bile kaybolduğu görülmektedir. İlçemizde halkın genelde kış aylarında el sanatlarına önem verdiği ve halıcılık alanında gelişmiş olduğu görülmektedir.