ÖĞRETİRKEN ŞEFKATLE MUAMELE ETMEK

Enes b. Mâlik şöyle demiştir:

Bir defasında biz mescidde Rasûlullah (s.a.s.) ile birlikte bulunuyorduk. Ansızın bir bedevî çıkageldi ve mescidin içine bevletmeye kalkıştı. Bunun üzerine Rasûlullah’ın ashabı:

Heey... heey!... (vazgeç, yapma!) dediler. Hz. Peygamber (s.a.s.) ise: “Onun bevlini kesmeyin, bırakın onu!” buyurdular.

Ashap, bevlini bitirinceye kadar onu bıraktılar. Sonra Rasûlullah (s.a.s.), onu çağırarak kendisine şunları söyledi:

"إِنَّ هَذِهِ الْمَسَاجِدَ لَا تَصْلَحُ لِشَيْءٍ مِنْ هَذَا الْبَوْلِ وَلَا الْقَذَرِ. إِنَّمَا هِيَ لِذِكْرِ اللهِ عَزَّ وَجّلَّ، وَالصَّلَاةِ، وَقِرَاءَةِ الْقُرْآنِ."،

“Şüphesiz bu mescidler, ne şu bevlden ve de pislikten hiçbir şeye uygun değildir. Bunlar (mescidler) ancak Allah’ı zikretmek/anmak, namaz kılmak ve Kur’an okumak için (yapılmış)tır.”

Hz. Peygamber (s.a.s.) ashaba dönerek:

“Siz ancak kolaylaştırıcı olarak gönderildiniz, zorlaştırıcı olarak değil. O (bedevinin) bevli üzerine büyük bir kova dolusu su dökünüz!” buyurdu. Bunun üzerine Bedevî şöyle dua etti:

Allahım! Bana ve Muhammed’e rahmet eyle, bizimle beraber bir başkasına merhamet etme! Bunun üzerine Hz. Peygamber:

“Geniş olan şeyi men ettin (Allah’ın geniş tuttuğu rahmetini daralttın)” buyurdu.

(Müslim, Tahâret, 100; Buhârî, Edeb, 35, 80; Ebû Dâvûd, Tahâret, 138.)

Hadîs-i şerîften alınması gereken dersler ve ibretler:

1) Hz. Peygamber’in (s.a.s.) bu tavrı, cahile rıfk ile muameleyi, kolaylık göstermeyi ve daima kalbini yatıştırma tarafına yönelmeyi ifade eder.

2) Mescidlerin pisliklerden muhafaza edilerek temiz tutulması vâciptir. Pisliklerin nasıl temizleneceği hususunda fıkıh kitaplarına müracaat olunması daha uygun olur.

3) Hadîs-i şerîfte camilerin; zikrullah, namaz ve Kur’an okumak için olduğu ifade edilmiştir.

Zikrullah ifadesi çok geneldir. Allah için yapılan, Allah’ı hatırlatan her şey zikrullahın kapsamına girer. Mescidde, namaz düşüncesiyle uyumak da yine bu tarifin içine girdiğinden câizdir.

Vaaz ve nasihat etmek ve dinlemek, ilim öğrenmek ve öğretmek, namazı beklemek ve sahih bir maksatla camide oturmak da aynı tarifle müstehaptır, denmiştir.

4) Camide dünya kelâmı konuşmaya gelince: Fudayl b. İyaz, dünyayı, “Seni Mevlâ’ndan ayıran her şey senin dünyandır” diye tarif etmektedir. Bu tarife göre, Allah’a yaklaştıran dünyevî hususlardan konuşulursa zikrullaha dâhil olur. Allah’tan uzaklaştırırsa, işte yasaklanan da budur. Aynı zamanda camide konuşulan ve yapılan şey, caminin esas fonksiyonları olarak sayılan zikrullah, namaz ve Kur’an okumaya mani olmamalıdır.

5) Müslümanların cami dışında birbirlerine rıfk ile muamele etmesi beklenirken cami içinde rıfk ile muamele etmeleri elbette daha çok beklenir.

6) Cami gibi önemli bir yerde yapılan yanlış bir işe karşı Hz. Peygamber’in (s.a.s.), ashabın doğru düşünce ve iyi niyetle nehy-i ani’l-münker yapmalarına karşı çıkıp rıfk ile muamelede bulunulmasını emretmesi -yani bevlini bitirmesine müsâade etmesi- şu kaideyi doğurmuştur:

İki yanlışlığın büyük olanı küçük olana katlanmakla defedildiği gibi, iki maslahattan büyük olanı da, küçüğünün terk edilmesiyle elde edilir.

Şöyle ki, mescidde bevl etmek bir yanlışlıktır. Fakat bevli kestirmek ondan daha büyük bir yanlışlıktır. (Bevli kestirilseydi mescidden belki dinden uzaklaşırdı.) Bu hadisede bevle katlanılmış, o adama engel olmaktan doğacak büyük yanlışlığın (dinden uzaklaşmanın) önüne geçilmiş olundu. Aynı şekilde mescidi temiz tutmak bir maslahat iken bevlini bitirinceye kadar o kimseyi serbest bırakmak (bu suretle dinini korumak) ondan (mescidi korumaktan) daha büyük bir maslahattır. Bu maslahatı (dinini korumayı) elde edebilmek için küçüğüne (mescidin kirletilmesine) katlanılmıştır. (Davudoğlu, Ahmed, Sahîh-i Müslim Tercüme ve Şerhi, II, 435-440.)