Sahabeyi Kiramdan Hz. Caban El Kürdî

Kürtler İslam dinine bağlılığını ilan eden Araplardan sonra ikinci kavimdir. 637 de Mardin, Diyarbakır, Urfa vd. başlayıp (645-646) da Kafkas Kürtlerine kadar tamamı İslam dinine geçmiştir. Fakat bundan önce yani Peygamber efendimiz döneminde İslam dinine geçmiş Kürtler vardır bunlardan biri sahabeyi kiramdan Caban el-Kurdi, Müslüman olan ilk Kürdlerden olup ayrıca peygamber efendimiz tarafından "Bazen bölgesi “ne atanan İslam'ın ilk valilerindendir.

Hz. Caban'ın oğlu Hz. Meymun el-Kurdi de Müslüman olmuş ilk Kürtlerdendir. Arap tarihçi ve tefsir yazarı Alusi, "Ruhu'l Meani" adlı tefsir kitabında Caban el-Kurdi'den bahsederken Caban el-Kurdi'nin Peygamber efendimiz den bazı hadisler aktardığını söylemektedir, bu bilgileri ibn Hacer el Askalanî'nin "El İsabe fi Temyizi's Sahabe" adlı eserine dayandırıyor. Caban el-Kurdi'nin mezarı Tikri'te olduğu söyleniyor. Benim tespit edebildiğim Hz. Caban El Kürdî’nin peygamber efendimizden rivayet ettiği iki hadisi şerifler şöyledir. Meymun el Kürdî den, oda babası Caban el Kürdî den:

"Allah Resulü (s.a.v) buyurdu: Herhangi bir adam az veya çok bir mehir karşılığında içinde onu ödememe niyeti olduğu halde evlenirse, o kişi, kıyamet gününde Allah'a zinakar olarak kavuşur." (Bkz. Muhammed bin Süleyman el Rudani, Cem'ul fewaid çeviren Naim Erdoğan, cild 4, sayfa 284, Ocak yayıncılık, İstanbul 2003)

"Sizlere iki ağır ve paha biçilmez emanet bırakıyorum: Kitabullah ve Siretimdir. Bu ikisi asla bir birinden ayrılmaz ve Havzada birlikte bana gelirler."

Hadisi şerifi, Caban el Kürdî den sonra yaşayan Tirmizi, Cabir bin Abdullah’tan nakletmiştir. Caban ve oğlu Meymun (r.a.) takva, vera ve zühd sahibi kimselerdendi. Zira Ebu Halde'nin şöyle dediği rivayet edilmiştir: "Malik bin Dinar'ın yanında olduğu sırada Meymun el-Kürdî'den duydum. Malik bin Dinar ona dedi ki: Şeyh! Neden babasından bir şey nakletmiyor? Senin baban Resulullah (s.a.v.) zamanına yetişti!' O da şöyle dedi: 'Babam bir şeyi fazla veya eksik söyleyeceği korkusuyla bize Hz. Peygamber’den (s.a.v.) bir şey nakletmezdi." Oğul Meymun’da babası gibi zahid ve salih kişilerdendi. Tabiinden gelen rivayetlerden çok etkilenirdi. Malik bin Dinar'la çok sohbet ederdi. İmam Zehebi onun hakkında şöyle demiştir: "İyi âlimleri tanıdı/bildi. Tabiinin güvenilir sayılanları arasındadır. Mushaf yazanların tanınmışlarındandı."