İstanbul âşığı bir şehrengiz(*)

“Şehrengizler bir ‘kent monografisi’ değildir. Bu sebeple bazı bilgilerde ve hatırlayışlarda hata da olabilir. Çünkü o subjektif bir seyahatnâmedir. Şehrin rûhunu keşfetmek üzere yola çıkılmıştır…” ifadeleri not düşülmüş “İstanbul Şehrengizi” kitabının son sözünde.

Mehmet Kâmil Berse beyefendi tarafından kaleme alınan ve Kalem Kitabevi tarafından okuyucuyla buluşturulan “İstanbul Şehrengizi” kitabının birinci cildinden bahsediyoruz.

“Bu şehirde, her asırda muhterem ve muhteşem insanların yaşamış olması tesadüf değildir...” sözünün derinliğinde nefeslenen bir insanın varacağı nokta, muhakkak ki o insanların yaşadığı yere bıraktıkları gölgelerin serinliğidir.

*

Soğuk ve karlı bir Şubat’ta İstanbul’un kalbi Fatih’te doğan Berse, “şehrengiz” bir ruh hâliyle yürümüş bu kadim şehrin sokaklarını. Dedesinin dedesinden tutun da günümüze kadar Dersaadet’e dair efsaneleri, hikâyeleri ve tarihî olayları unutulmasın diye zabt-u rabt altına almış.

Heybesinde biriktirdiği hayat dolu sözcükleri paylaşıp, bereketlendirdikten sonra; biriktirdiklerinin zekâtını sahibine teslim etmeyi yeğlemiş, cimrilik etmeden...

*

Türk Edebiyatı’nın ilk şehrengizi Mesihî’yi rahmetle anarak, Zatî’nin Hayretî’nin ve dahi Taşlıcalı Yahya’nın ruhunu şâd etmiş.

Bu memleketin Edirnesi güzeldir...

Bursası da...

Fakat şehrengizlerin, “Sana dün bir tepeden baktım aziz İstanbul” dizelerinde ölümsüzleştirdikleri ve “Beş Şehir”in içine kattıkları İstanbul’un mânâsı başkadır. Ne anlatmakla, ne de yazmakla bitirilemez...

O anılınca ilham gelir gönüllere...

Bir Mevlânâ torunu (Kâmil Uğurlu) ortaya çıkar, ilham verir kâmillere...

Kalem yazmaya başlayınca, kelâmın tâcı “İstanbul Şehrengizi” olur.

“Şehir ve Kültür” âşığı Mehmet Kâmil Berse, bu eserde İstanbul’la ilgili hikâyeleri, menkîbeleri, tarihî olayları, kişileri, şiirleri, şarkıları millî bir nesir türü olarak okuruyla buluşturmuş.

*

Kitabın kapağını “Bismillah” deyip çevirdiğinizde, karekod marifetiyle Münir Nureddin Selçuk’un “Aziz İstanbul”a dair tınıları zevk-i selimle satırlara eşlik ediyor. Saf İstanbul Türkçesi hem kulağınızın hem de gönlünüzün pasını siliyor. Ve İstanbul’a metafizik bir yolculuk başlıyor...

Nesli tükenmiş bir çelebinin mihmandarlığında;

Rûha...

İnsana...

Mekâna...

Kültüre...

Sanata...

Hiç eskimeyen geçmişe...

Dahası bu şehre dair ne varsa bütün çirkinlikleri örterek paylaşılıyor...

Çağlar öncesine giderek, bu kadim şehrin kurucusu Hz. Süleyman’a (a.s.) dokunup, Hz. Muhammed (s.a.v.) müjdesine nail olmuş bir neslin torunlarının halini fâş ediyor.

İstanbul âşığı Berse, bu şehri ve bu şehrin kaderini, kederini hiç eskimeyen kelâmlar eşliğinde anlatıyor. Sırf anlatmakla kalmayıp, bir kalem efendisi, bir seyyah bilgeliğiyle gezdiriyor.

“İstanbul Şehrengizi”yle uçsuz bucaksız bir deryaya dalıp, marifet incilerini gönüllere nakşetmeye ne dersiniz...

Hamiş:

Şehrengiz: Farsça şehir karıştıran manasına gelir. Yani bir şehirle ilgili güzellikleri ve bu güzelliklerle ilgili efsane, hikâye ve olayları anlatan mesnevî tarzı bir nazım şekli.

Monografi: Türkçe’ye Fransızca’dan geçmiş olup, bilimsel alanlarda özel bir konu, problem ya da kişi üzerine yazılmış, kendi başına bir bütün oluşturan kitaplara verilen isim.