FIRSAT ZAMANI ÜÇAYLAR

a) Üçayları fırsat zamanı olarak nasıl değerlendirebiliriz?

b) Bu üçayları diğerlerinden nasıl farklı kılabiliriz?

Hem tövbe etmede hem de kemale ermede üçaylar, fırsat aylarıdır. Bu fırsatların başlıcaları şunlardır: Recep ayında Regâib ve Mirac geceleri; Şaban ayında Berat gecesi, Ramazan’da ise farz orucun olması, Kur’ân ayı olması ve Ramazan’da hakkında özel sûre olan Kadir gecesinin bulunmasıdır.

a) Üçayları Fırsat Zamanı Olarak Nasıl Değerlendirebiliriz?

Önce nefis muhasebesi yapmak gerekir:

Ne idim, ne oldum ve ne olmam lâzım?

Allah Teâlâ'yı seviyoruz diyoruz! Allah’a kulluk vazifemizi yapabiliyor muyuz?

Hz. Peygamber Efendimiz’i (s.a.s.) seviyoruz diyoruz! O’nun sünnetini, ahlakını yaşıyor muyuz?

Kitabımız Kur’ân-ı Kerîm’dir dediğimiz halde emirlerine sarılıp yasaklarından sakınıyor muyuz?

Allah'ın nimetlerini yediğimiz halde, şükrünü yerine getiriyor muyuz?

Aç, biilaç, yoksul, kimsesiz, fakirleri koruyup gözetiyor muyuz?

Ölümün hak olduğuna şüphe yok. Şu anda ölüme hazır mıyız?

Kendi kusurlarımızı düzeltip tövbe ediyor muyuz?

Geçen yılın bu mübarek günlerinde bizimle beraber oldukları halde şu anda göremediğimiz kimseleri düşünüp kendimize çeki-düzen verebiliyor muyuz?

b) Bu Üçayları Diğerlerinden Nasıl Farklı Kılabiliriz?

Gücümüz yeterse, Recep ayında üç başında, üç ortasında ve üç gün de sonunda oruç tutalım.

Mübarek gecelerde özel bir ibadet şekli olmamakla beraber gündüzünü oruçlu geçirmek, muhtaçlara yardımda bulunmak, varsa dargın olduğumuz kişilerle barışmak, anne ve babalarımızın, büyüklerimizin ellerini öpüp dualarını almak, geceyi Kur’ân okumakla ve salât ü selam getirmekle, tövbe istiğfar etmek ve belli-başlı zikirleri yapmakla ihya etmemiz uygun olur.

Şaban ayının -mümkün olursa- tamamını oruçlu geçirelim.

Ramazan dışında Hz. Peygamber (s.a.s.)’in en fazla oruç tuttuğu ay Şaban ayıdır.

Hiç olmazsa Pazartesi ve Perşembe günleri bütün organlarımıza oruç tutturarak oruç tutalım.

Şimdiden günlük Kur’ân-ı Kerîm okumaya başlayalım. Eğer zaten okuyorum diyorsak artıralım, bıkmadan usanmadan ve Allah’tan da yardım isteyerek okuyalım.

Kur’ân-ı Kerîm’in ilminden tefsirine de az da olsa bakalım. Önce en başta Fâtiha sûresinin ve namazda okuduklarımızın mana ve tefsirine bakalım.

Allah bu üçayları ihya ederek kendimizi; ilim ve tefekkürle aklımızı, zikir ve farz artı nafile ibadetlerle kalbimizi ve özellikle bütün organlarımıza oruç tutturarak ihya etmeye muvaffak kılsın.

c) Hz. Peygamber (s.a.s.)’in Ramazan Dışındaki Oruçları

ca) Şaban Ayının Tamamı veya Çoğunu Tuttuğu Oruç

Hz. Âişe (r.anhâ) şöyle demiştir:

" مَا رَأَيْتُ رَسُولَ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَ سَلَّمَ إِسْتَكْمَلَ صِيَامَ شَهْرٍقَطُّ إِلَّا رَمَضَانَ وَمَا رَأَيْتُهُ أَكْثَرَ صِيَامًا مِنَّا فِي شَعْبَانَ."

“Ben Rasûlullah (s.a.s.)’in Ramazandan başka hiç bir ayın tamamını oruçla geçirdiğini görmedim. Şaban ayı kadar hiç bir ayda çok oruç tuttuğunu da görmedim.”

(Buhârî, Savm, 51; Müslim, Sıyâm, 175; Dârimî, Savm, 59.)

Müslim’in rivâyetinde ise hadîsin başında şu farklılık vardır:

Ebû Seleme (r.a.) şöyle demiştir:

Âişe’ye Rasûlullah (s.a.s.)’ın orucunu sordum da kendisi:

“Peygamber (s.a.s.), o kadar çok oruç tutardı ki biz, artık hep oruç tutacak, derdik. (Bazen) orucu o kadar bırakırdı ki, artık hiç (nafile oruç) tutmayacak, derdik. Ben onun hiç bir ayda Şaban ayındakinden daha çok oruç tuttuğunu görmedim. Şaban ayını bütün tutardı. Onda orucu pek az bırakırdı” dedi.

(Müslim, Sıyâm, 176.)

Şaban ayında çok oruç tutmasının sebebini, Hz. Üsame’nin,

"Ya Rasûlallah! Senin hiçbir ayda Şaban’daki kadar oruç tuttuğunu görmüyorum", diye sorması üzerine Rasûlullah (s.a.s.):

“Bu ay amellerin, âlemlerin rabbi (olan Allah)’a arz olunduğu aydır. İşte bundan dolayı ben amellerimin, oruçlu olduğum halde arz edilmesini isterim” diye cevap vermiştir.

(Nesâî, Sıyâm, 70.)

cb) Pazartesi ve Perşembe Günleri Orucu

سُئِلَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ عَنْ صَوْمِ يَوْمِ اْلإِثْنَيْنِ وَيَوْمِ الْخَمِيسِ؟ قَالَ: "يَوْمَانِ تُعْرَضُ فِيهِمَاا اْلأَعْمَالُ عَلَى رَبِّ الْعَالمَيِنَ َفأُحِبُّ أَنْ يُعْرَضَ عَمَلِي وَأَناَ صَائِمٌ."

Rasûlullah (s.a.s.)’a Pazartesi ve Perşembe günlerinde oruç tutmaktan sorulunca şöyle cevap vermiştir:

“O iki günde ameller âlemlerin rabbi (olan Allah)’a arz olunur. Ben de amelimin oruçlu olduğum halde arz olunmasını isterim.”

(Nesâî, Sıyâm, 70; Tirmizî, Savm, 44; Müslim, Birr, 36; Nesâî, Sıyâm, 70.)

Bu hadîs-i şerîf, Pazartesi ve Perşembe günlerinde oruç tutmanın müstehap olduğuna delildir.

Hz. Peygamber (s.a.s.)’in bildirdiğine göre, Allah Teâlâ’ya gecenin ameli, gündüzün amelinden önce yükselir; gündüzün ameli de gecenin amelinden önce yükselir.

(Müslim, Îmân, 293, 295; Nesâî, Sıyâm, 70; İbn Mâce, Mukaddime, 13; Ahmed, IV, 395, 401, 405.)

Bize gereken, Hz. Peygamber’in sevdiğini bizim de sevmemiz, yani Pazartesi ve Perşembe günleri oruç tutmamızdır.

Müslim’in rivâyetinde ise Rasûlullah (s.a.s.) şöyle buyurmuştur:

“Ameller her Perşembe ve Pazartesi günü Allah’a arz olunur. Ve o gün Allah, kendisine hiçbir şeyi ortak koşmayan herkesi af buyurur. Yalnız din kardeşi ile aralarında düşmanlık bulunan kimse müstesna. (Bunlar hakkında), bu iki kişiye, barışıncaya kadar mühlet verin! Bu iki kişiye barışıncaya kadar mühlet verin! denilir.”

(Müslim, Birr, 35-36; Ebû Dâvûd, Edeb, 47.)

cc) Her Ayın Başında, Ortasında ve Sonunda Üç Gün Oruçlu Olması

Ebû’d-Derda (r.a.) şöyle demiş:

“Habîbim/dostum (s.a.s.), bana üç şey vasiyet etti. Ben bunları yaşadığım müddetçe asla terk edemem. Her aydan üç gün oruç tutmayı, kuşluk namazını ve bir de vitir namazını kılmadan uyumamamı (vasiyet buyurdular).”

(Müslim, Müsâfirîn, 86; Buhârî, Teheccüd, 33; Ebû Dâvûd, Vitir, 7; Nesâî, Sıyâm, 81.)

Hz. Peygamber (s.a.s.) şöyle buyurmuştur:

“Her aydan üç gün, bir de Ramazandan Ramazana tutulan oruç, bütün sene oruç tutmak demektir.”

(Müslim, Sıyâm, 197; Buhârî, Savm, 58; Ebû Dâvûd, Savm, 53; Nesâî, Sıyâm, 75.)

d) Orucun Önemi ve Oruç Tutarken Dikkat Gereken Hususlar

Allah Teâlâ şöyle buyurmuştur:

يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُتِبَ عَلَيْكُمُ الصِّيَامُ كَمَا كُتِبَ عَلَى الَّذِينَ مِنْ قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ.

“Ey iman edenler, muttakî olasınız diye sizden öncekilere farz kılındığı gibi, size de oruç tutmak farz kılınmıştır.”

(Bakara sûresi 2/183.)

Hz. Peygamber Efendimiz (s.a.s.) şöyle buyurmuştur:

" بُنِىَ الْإِسْلاَمُ عَلَى خَمْسٍ شَهَادَةِ أَنْ لَاإِلَهَ إِلَّا اللهُ وَأَنَّ مُحَمَّدًا عَبْدُهُ وَرَسُولُهُ وَإِقَامِ الصَّلَاةِ وَإِيتَاءِ الزَّكَاةِ وَحَجِّ الْبَيْتِ وَصْومِ رَمَضَانَ."

“İslâm beş şey üzerine bina edilmiştir: (Binanın temeli) Allah’tan başka (hak) ilah olmadığına, Muhammed’in O’nun kulu ve Rasûlü olduğuna şehâdet etmek, (binanın direklerinden birincisi) namaz kılmak, (ikincisi) zekât vermek, (üçüncüsü) haccetmek, (dördüncüsü) Ramazan orucunu tutmaktır.”

(Müslim, Îmân, 21; Buhârî, Îmân, 2; Tirmizî, Îmân, 3; Nesâî, Îmân, 13.)

Özellikle oruçlu iken gıybetten, yalandan, laf getirip götürmekten ve boş sözden sakınmak gerekir.

Hz. Peygamber (s.a.s.) şöyle buyurmaktadır:

" مَنْ لَمْ يَدَعْ قَوْلَ الزُّورِ وَالْعَمَلَ بِهِ فَلَيْسَ لِلَّهِ حَاجَةٌ فِي أَنْ يَدَدَعَ طَعَامَهُ وَشَرَابَهُ."

“Yalan konuşmayı, yalan sözlerle amel etmeyi terk etmeyen kimsenin yemesini, içmesini terk etmesine Allah’ın ihtiyacı yoktur.”

(Buhârî, Savm, 8, Edep, 51; Ebû Dâvûd, Savm, 25; Tirmizî, Savm, 16.)

Diğer bir hadîs-i şerîfte şöyle buyurulmuştur:

“Nice oruç tutanlar vardır ki, orucundan susuz ve açlıktan başka bir kazancı olmaz. Nice gece kalkıp nafile ibadet yapanlar vardır ki, bu kalkmasından ötürü uykusuzluktan başka bir kazancı olmaz.”

(İbn Mâce, Sıyâm, 21.)

2. Oruçlu günlerde ve özellikle Ramazan oruçlarını gözümüzle, kulağımızla ve dilimizle birlikte oruç tutalım. Ramazan’da haramlara karşı hassas davranalım ki diğer aylara örnek ay olsun! Eğer otuz gün böyle oruç tutarsak Rabbimizin kastettiği takvaya erebiliriz.

3. Özellikle Ramazan ayı Kur’ân ayı olduğu için feyzinden, ilminden çok istifade etmeye özen gösterelim. Her gün bir âyeti tefsiriyle ve bir hadîsi de şerhiyle okuyalım. Çünkü bilgiden ilgi, ilgiden sevgi, sevgiden de amel doğar.

4. Dostlarla, çevre ile iftar ve sahur programları düzenleyelim. Hem ilmimizi hem infakımızı ve hem de ikramımızı artıralım ki bize de Rabbimiz ikram eylesin. “Keşke Ramazan devam etseydi de daha çok istifade etseydim” diyelim, ama “Bir an önce Ramazan ayı bitse” demeyelim. Bunlarda başarılı olmamız için de Allah’tan yardım isteyelim.