Hayat, kulağımıza fısıldanan sözlerle ve zihnimizde dolaşan zanlarla doludur. İnsan, duyduğu her şeyi kabullenmek, bazen de suizanda bulunmakla kalbi yıpranır. Kur’ân-ı Kerîm, Hadîs-i Şerîfler ve büyükler, kalbimizin huzuru için bize yol göstermiştir: Zandan sakınmak, hüsn-i zan ile yaşamak müminin adeta ruhî bir siperi, gönlünün sığınağıdır.
“Ey iman edenler! Zannın birçoğundan sakının. Çünkü zannın bir kısmı günahtır. Birbirinizin kusurunu araştırmayın, biriniz diğerinizi arkasından çekiştirmesin...”
(Hucurât Sûresi, 49/12)
“Ey iman edenler! Eğer size bir fasık bir haber getirirse, onun doğruluğunu araştırın. Yoksa bilmeden bir topluluğa kötülük eder de, sonra yaptığınıza pişman olursunuz.”
(Hucurât Sûresi, 49/6)
“Zandan sakının. Çünkü zan, sözlerin en yalancısıdır. Birbirinizin kusurlarını araştırmayın, birbirinizin gizli hallerini öğrenmeye kalkışmayın...”
(Buhârî, Edeb 57; Müslim, Birr 28)
“Bir kimse duyduğu her şeyi anlatması, ona günah olarak yeter.”
(Müslim, Mukaddime 5; Ebû Dâvûd, Edeb 80)
İbn Arabi Rahmetullahi Aleyh
"Suizan, insanın kendi içindeki kötülüğü başkalarına yansıtmaktır."
Arifler bu konuda:
“Kardeşin hakkında güzel zanda bulun; sakın kötü zanna kapılma, çünkü kötü zan kalpte bir fitnedir.”
“Mümin, hüsn-i zannıyla yaşar; münafık ise suizannıyla helâk olur.”
“Zan, nefsin telkinlerinin en yalan olanıdır.”
— Bediüzzaman Rahmetullahi Aleyh
“Suizan, kalbin kararmasına ve insanın iç huzurunun bozulmasına sebep olur.”
— İmam Gazali Rahmetullahi Aleyh
Her zan, kalpte bir yara açar; her suizan, hem kendimizi hem de sevdiklerimizi boşu boşuna yıpratır. İnsan bazen fark etmeden kardeşini, dostunu, hatta ailesini yanlış zanlarla mahveder. Kalbimiz, doğruyu araştırmadan hüküm vermekle incinir, gönlümüz huzursuz olur. Hüsn-i zan ile yaşamak, sadece başkalarına değil, kendi ruhumuza da rahattır; zira kötü zan, kalbimizin en sessiz düşmanıdır.
“Allah’ım! Kalbimizi temiz, zannımızı doğru, dilimizi güzel sözlerden ayıranlardan eyle. Bize suizandan ve boş zanlardan uzak durmayı, hüsn-i zan ile yaşamayı nasip eyle. Sevdiklerimize zarar vermekten, boş yere kırmaktan bizleri muhafaza buyur. Amin.”