1. Mütevazı olmak
Tevazu, makamı yukarıda olmasına rağmen kendisini aşağıda görmektir ki bu, kemal alâmetidir.
Kibir, makamı aşağıda olmasına rağmen kendisini yukarıda görmektir ki bu, noksanlık alametidir.
Hz. Peygamber Efendimiz (s.a.s.) şöyle buyurmuştur:
“Kim Allah için bir derece mütevâzı olursa, Allah onu tevazusuna karşılık bir derece yükseltir. Kim de Allah (rızası) hilafına kibirlenirse, Allah onu kibirlenmesine karşılık bir derece alçaltır, ta ki onu aşağıların en aşağısı yapar.”
(İbn Mâce, Zühd, 16; Ahmed b. Hanbel, Müsned, III, 76.)
Kibirli kimseye şeytan yaklaşır, amelini kendisine süsler, yanlış yapar ama doğru yaptığını zanneder.
Mütevazı olanın yanlışını Allah Teâlâ kendisine gösterir, yanlışın yanlış olduğunu ilham eder, kişi de yanlışı gidermeye muvaffak olur.
Mütevazı adam, yanlışını söyleyenin uyarısını kabul eder.
Kibirli adamın, kendisini beğenen kimsenin kılavuzu nefsidir, kendi bildiği bazı doğrularıdır.
Kibirli adam çabuk kırılır ve gücenir, kolay kolay tenkitleri hazmedemez.
Başardıkça başarıyı Allah’a nisbet etmek manasında "elhamdülillâh" demeli, yükseldikçe gönlümüz de o oranda alçalmalıdır.
“Gücenen ârif, henüz sığsudur.”
Şeyh Sadi-i Şirâzî
“Bilgi; büyük adamı alçakgönüllü yapar, normal adamı şaşırtır, küçük adamı kibirlendirir.”
Molla Câmî (rh.a.)
“Bir insanın karakterini test etmek isterseniz, ona yetki verin.”
Abraham Lincoln
“Kimde güzellik varsa, bilsin ki o ödünçtür.”
Mevlânâ
“Bir kimsede kibir varsa, onun kibirli hali, söz söylerken soğan gibi kokar.”
Mevlana
“Rastladığım herkes, bir bakıma benden üstündür ve ben böylece herkesten bir şey öğrenirim.”
Emerson
“Bildiğimizi zannetmemiz, öğrenmemizin en büyük düşmanıdır.”
Dr. C. Bernard
“İnsan, ne kadar yükselirse, gönlü o kadar alçalmalıdır.”
Çiçero
2. Tenkitleri kabul etmek
Tenkidi kabul etmek, yanlış yapabileceğini kabul etmekle olur; tenkidi kabul etmemek, kendisini masum görmekle olur.
“Tenkitler ve fikirler, büyük ruhlu insanları besler ve kuvvetlendirir, küçük insanları ise öfkelendirir.”
Napolyon
Tenkit, aşağılamak için değil, karşıyı yanlıştan kurtarmak için yapılır. Hem zaten öğüt, kardeşin kardeşe karşı gerekli olan görevlerindendir.
“Nasihatçisi olmayan ve nasihati sevmeyen kavimde hayır yoktur.”
Hz. Ömer (r.a.)
“Öğüt dinlemeyen, azar işitme isteklisidir.”
Şeyh Sadî-i Şirâzî