İnsan, gayesiyle değer kazanır.
Gayeye ulaşmak isteyen, gayeye ulaşmayı dert edinir. Çünkü insan neyi dert edinirse çaresine başvurur. Şüphesiz ilk başvuracağı çare de bilgidir.
Bilen kişi, gayesine ulaşmanın yollarını arar. Arayan, aradığını düşünür, aradığına ulaşmayı azmeder.
Mü'min azmedince, aklına, gücüne değil Allah’a tevekkül edip güvenir, Allah’tan yardım ister.
Yegâne ilim sahibi ve her şeyi en iyi bilen Alîm olan Allah Teâlâ bu konuda şöyle buyurmuştur:
“Azmedince, Allah’a tevekkül et (güvenip dayan)! Çünkü Allah Kendisine güvenip tevekkül edeni sever.”
(Âl-i Imrân sûresi 3/159.)
Allah Teâlâ, sevince âleme de sevdirir, sevince sevdiğine doğruyu ilham eder, yardım eder, başarı ihsan eder, hata edince de hatasını kendisine gösterir, hatasından tövbeye dönmeye muvaffak kılar.
Azmeden kişi, yoluna girmiş, prensiplerini belirlemiş, iradesini ortaya koymaya yönelen ve hemen işe hükmen koyulmuş kişidir.
Gayesine ulaşmaya koyulmuş kişi, birlikteki kuvvetin idrakinde olan kişidir.
İşte bu anlayışta olan kişiler kendilerini ortaya koyan bir eser meydana getirirler.
İnsanı harekete geçiren, gayedir. Gaye sahibi, gayeye ulaşmanın yollarını arar.
Gayeye Ulaşmanın Yolları:
1. Bilgi,
2. Tefekkür,
3. Tasavvur,
4. Kasıd,
5. Azim,
6. İrade,
7. Fiil,
8. Eser
1. Bilgi
Gayeyi, gayeye ulaştıran doğru yolu ve doğru prensibi, yoldaki engelleri, yola giren kişinin kendisini, yol arkadaşlarını bilmek.
“İşaret olsa, yol şaşırılmaz
Bilgi olsa, söz saptırılmaz.”
Kaşkarlı Mahmut
“Çok bilen, çok şeye dikkat eder.”
G. E. Lessing
2. Tefekkür
Bilen düşünür. Düşünen kişi, düşündüğüne ulaşmak için çare arar.
Çare arayan, çareyi, konuyu, engelleri, prensipleri, hedefi düşünür ve bütün bunları dert edinir.
“Dünyayı idare eden, düşünceler değil kuvvettir; ancak kuvveti kullanan düşüncelerdir.”
Blaise Pascal
“Şampiyon olmak demek, şampiyon gibi düşünmek demektir.”
Dennis Waitley
“Uzun zaman çözemediğimiz sorunlar üzerinde bu kadar konuşacak yerde, bu kadar konuşmayıp biraz daha fazla düşünseydik, bu kadar konuşmaya gerek kalmazdı.”
Henry Ford
3. Tasavvur
Düşünce neticesi, neden ve nasıl ortaya çıkar. Bütün fizibilite raporları ortaya konur. Bütün çizgiler ortaya çıkmış olur.
"Bin söz söyleyeceğine bir şekil çiz", denmiştir. Bu seviye, kişiyi o hedefe ulaşmaya yöneltir. Bu düşünce, kuruma ve halka mal olmuştur.
“Zamanı gelen bir düşüncenin gücüne hiçbir ordu karşı koyamaz.”
Victor Hugo
4. Kasd
Kasd, kalbin yönelmesidir. Kalp, hayal ettiği sürece kendi varlığından bahsedilebilir. Kalp hayal edip yöneldi mi azmeder ve bedeni harekete geçirir.
“İnsan, âlemde hayal ettiği müddetçe yaşar.”
Yahya Kemal Beyatlı
5. Azim
İnanan azimlidir. Azimli olan kararlıdır. Kararlı olana hiç kimse engel olamaz. Günaha da sevaba da azmeden kişi yapamasa bile yapmış gibi günahı ve sevabı olur.
“Azim ve sebat, insanların en büyük yardımcısıdır.”
Hz. Ali (r.a.)
“Bir kimsede azim olmazsa, bilgisi ölüdür; bilgiye hayat veren, azimdir.”
Goethe
“Büyük insanlar olmadan, büyük işler başarılamaz. İnsanı büyük yapan, kendi azmi ve sebatıdır.”
Charles De Gaulle
“Geleceği karanlık görerek azmi bırakmak
Alçak bir ölüm varsa, eminim budur ancak.”
M. Akif Ersoy
“Kalabalığa bakın, azimli yürüyene herkes yol verir.”
Gassion
6. İrade
İdaresi sağlam olanlar, iradesi sağlam olan kişilerdir. Tarih bunun şahididir.
“Tarihte şeref ve ün kazanmış şahsiyetlerin hepsi bunu, irade silahı ile kazanmıştır. Bu bir kaidedir ve istisnası yoktur.”
Ali Fuat Başgil
7. Fiil
Bilgi ve devamındaki bu devrelerin neticesinde hareket başlar. Doğru fiil neticesi doğru eser ortaya çıkar.
Doğru ve haklı isek niçin duralım, neden yapmayalım? Fiil eseri doğurur. Eser de kişiyi gösterir.
“Âyinesi iştir kişinin lafa bakılmaz
Şahsın görünür rütbe-i aklı eserinde.”
Ziya Paşa
Fiiliyatta, başarının en büyük paylarından biri “birlik oluş”tur. Birlik ise hedefte, yolda, prensiplerde ve değer hükümlerinde birliğin bulunmasıyla gerçekleşir.
Hedefteki birliğin oluşması, dünyadan da âhiretten de üstün olan Allah’ın rızasını hesap etmekle olur. Başka şeyleri hedef edinmek hesâbîlik olur hasbîlik olmaz.
Yolda birlik, en üstün insanların; peygamberlerin, sıddıkların, şehidlerin ve salihlerin yolunda olursa gerçekleşir.
Prensiplerde birlik, en üstün insanların prensiplerinde olursa birlik hâsıl olur.
Değer hükümlerindeki birlik, bâkîyi fânîye, hakkı bâtıla, hayrı şerre, Hakk’ın rızasını nefsin rızasına tercih anlayışındaki birlikle gerçekleşebilir.
İnsanlar, ancak en üstün hedefte, en üstün yolda, en üstün liderde, en üstün prensiplerde ve en üstün değer hükümlerinde birleşirler.
8. Eser
Doğru planlanmış fiil ve zamanında harekete geçme neticesinde eser ortaya çıkar. Eser, hazırlıkta kazanılır; fiiliyatta ispat edilir.
İsabetli hazırlık isabetli eseri doğurur.
“Âhirette seni kurtaracak bir eserin olmadığı takdirde, fânî dünyada bıraktığın eserlere de kıymet verme.”
Saîd-i Nursî
“Öldükten sonra yaşamak isterseniz, ölmez bir eser bırakınız.”
Hz. Ali (r.a.)
“Her insan meyvesiyle tanınır.”
Mark Twain