1. Dıştan daha çok içe, maddi zenginlikten daha çok manevi zenginliğe değer vermek
Gerçek zengin, ilim ve ilmin gereğini güzel ahlak suretiyle gösterebilendir.
“İnsanın zenginliklerinden biri, kişiliğini bilmesidir. Bilgiyle ahlâkı bir arada yoğurup olgunlaşmış kimse, sermayesinden daha önemli bir zenginliğe sahip demektir.”
Gasson
“Gerçek insan görevini, küçük insan çıkarını düşünür.”
King Dize
2. Fakirlerin rızasına önem vermek
Fakirlerin razı olması Allah’ın razı olması demektir.
Fudayl b. Iyâz’dan:
Peygamberlerden biri Allah’a şöyle demiştir:
- “Yâ Rabbi! Benden razı olduğunu nasıl bilebilirim?”
- “Fakirlerin senden razı olup olmadıklarına bakarak benim rızamı takdir et!”
3. Başkalarından farklı olmak
Başkalarından farklı olanlar fark edilirler, bu ise farklı performans sergilemekle olur.
“Yalnızca görevini yapmakla yetinmeyip daha fazlasını da yapan ve böylece kıl farkıyla önde olabilen atlar yarışı kazanacak.”
Dale Carnegie
4. Örnekliğimize önem vermek
Biz iddia itibariyle örnek konumundayız. Örnek mevkiinde olanın her halinin güzel olması gerekir. Kişinin hali hüsn-i hâl olursa her hali vaaz hükmünde olur.
“En iyi vaaz dudaklarınızdan dökülen değil, hayatınızda görülendir.”
Oliver Goldsmith
5. İzlenen kişiler olarak; faydalı eser için bilmek, tefekkür/düşünmek ve tasavvur etmek, kasd/inâbe, azim, irade, fiil ve eser seyrini takip ederken düşünerek yapmak ve daima düşünerek söylemek.
“Dünyada en zor şey herkesin düşünmeden söylediğini düşünerek söylemektir.”
Alain
6. Sözü, ekmeği fırında pişirir gibi kalbimizde pişirmeden söylememek
Sözün kişinin kalbindekinin tercümanı olduğunu bilerek söz ekmeğini kalbimizde pişirmeden söylememeliyiz. Zira kişi sözüyle kazanır ve sözüyle kaybeder.
“İnsanlar dilleri altında saklıdırlar, konuşturunuz kıymetinden neler eksilttiğini görürsünüz.”
Hz. Ali (r.a.)
“Elindeki fırsatı kaçırmamak için sözlerine dikkat et!”
Shakespeare
7. Başkaları bizi ayıplamadan kendimizi ayıplamak, daima kendimizi başkaları ile değil dünümüzle ve iyilerle kıyas etmek
Başkaları ayıplamadan biz kendimizi ayıplarsak ayıplardan da kurtulabiliriz.
“Sen kendini kınayabilirsen, başkaları seni ayıplayamaz.”
Şeyh Sadi-i Şirazî
“Karanlık geceleri ben uykusuz geçirirken sen sabaha kadar uyuyorsun; ondan sonra da bana yetişmek istiyorsun. Ne gezer!”
Zemahşerî
“Başkasından üstün olmamız önemli değildir. Asıl önemli olan şey dünkü halimizden üstün olmamızdır.”
Çin Atasözü
8. Değişime ve dönüşüme kendimizden başlamak, önce tembellikten ve günahlardan, yanlış anlayış ve yanlış davranışlardan tövbe etmek
“Dünyaya güzel karakterlerini göstermek isteyen eskiler önce devletlerini düzene koymaya çabaladılar. Devletlerini düzene koymak isteyenler önce evlerine düzen verme gereğini duydular. Evlerini düzene koymak isteyenler önce kendi kişiliklerini terbiyeden geçirmek gereğini duydular.”
Konfüçyüs
9. İnsaflı olmak
İyiliğini ve güzelliğini gördüğümüz bir insanın, iyiliğini ve güzelliğini görmemiz onun yanlışını ve kusurunu görmemize, yanlışını ve kusurunu görmemiz de iyiliğini ve güzelliğini görmemize engel olmamalıdır.
Vasıfların en hayırlısı insaflı olmaktır. Zira insaf, adâletli olmanın gereğidir.
“Gerçek sevgi, iyilik gördüğünde artmayan, kötülük gördüğünde de eksilmeyendir.”
Yahya b. Muâz (rh.a.)
“Kişinin duyguları bildikleriyle ters orantılıdır; ne kadar az bilirsen, o kadar çok kızarsın.”
Bertrand Russell
10. İnsanların, akıllı varlık olmanın yanında hissi varlık olduklarını da unutmamak
“İnsanlarla uğraşırken mantıklı canlılarla değil, duygulu kimselerle uğraştığını unutma. Herkesin kendine göre inancı ve haysiyeti vardır. Başkalarını tenkit edeceğine anlamaya çalış.”
Lowell Thomas
11. Hayat boyu birbirimizi, eşimizi, âmirimizi veya memurumuzu idare etmek durumunda olacağımızı düşünerek müdâhene ile değil müdârâ ile hareket etmek
İnsanların idare işiyle meşgul olmak meşakkatlidir. Bunu baştan kabullenmek gerekir. Karşılığını sadece bu dünyada isteyenler çoğu kez şahsiyetlerini kaybediyorlar. Bakiyi isteyen faniye tenezzül etmez.
"Mesleğimiz meşakkattir. Meşakkat ise alâmet-i makbuliyettir."
Said Nursi (rh.a.)
“Yüklendiğimiz vazife ne kadar zahmetli olursa, ruhumuzu o nisbette eğitir ve yüceltir.”
Andre Gide
12. Hem kendi değerlerimizi hem çevremizdeki değerleri ve değerlileri tespit etmek, bizi aşınca uzmanlardan istifade yoluna gitmek
“İnsan sahip olduklarını küçümser, sahip olmadığını önemser.”
Balza
“Bilginlerle beraber düşünmeli, halkla birlikte hareket etmeli.”
Berkley
“Sana ilim öğreten arkadaş, her karşılaştığında eline bir altın veren arkadaştan daha faydalıdır.”
Cemil Sena Ongun
13. Birbirimizi Allah için sevmek, birbirimizin kusurunu gidermek
İyi insan, hatası olmayan değil, belki hatası az olan kimsedir. Birbirimize katlanalım, kusurlu tarafımızı iyi tarafımıza bağışlayalım.
“Siz birbirinizi ALLAH (c.c.) için severseniz, gayretullah zuhur eder ALLAH (c.c.) da hepinizi sever.”
İsmail Hakkı Toprak (k.s.)