d) Hayır ve Şer Konusunda Bize Gerekenler
Bir adam, Şakîk b. İbrahim’e şöyle sorar:
-İnsanlar beni “sâlih” olarak nitelendiriyor. Sâlih olup olmadığımı nasıl bileyim? Şakîk şöyle der:
-“Birincisi: Gizli olarak yaptığını sâlihlerin yanında aleni olarak yap. Razı olurlarsa bil ki sen sâlihsin; yoksa değilsin.
-İkincisi: Kalbine dünyayı sun. Reddederse bil ki sen sâlihsin.
-Üçüncüsü: Nefsine ölümü hatırlat. Ölümü kabullenirse bil ki sen sâlihsin; yoksa değilsin.
Bu üç şey sende bir araya gelirse ameline riya sokmaması ve riyanın amellerini bozmaması için Allah Teâlâ’ya yalvar.”
(Tenbîhü’l-ğâfilîn, I, 24.)
Hz. Aişe radıyallahu anha’ya bir adam soru sorar:
-“İyi biri olduğumu ne zaman bilirim?” Şöyle der:
-“Kötü biri olduğunu bildiğin zaman.” Adam,
-“Kötü biri olduğumu ne zaman bilirim?” der. Şöyle cevap verir:
-“İyi biri olduğunu bildiğin zaman.”
1. Hayra ulaşmak için hayrı bilmek, şerden ve şerlilerden korunmak için şerri ve şerlileri delilleri ile bilmek
2. Hayra yönelmek, hayırlı olmaya azmetmek
3. Kendimizi İslâmî ölçü ile ölçmek
4. Hayırlı olanlarla kendimizi kıyas etmek
5. Hayırlı bir cemaat içinde olmak ve cemaatte bir görev almak
6. Hayırlı olan insanları masum görmemek, hata ettikleri zaman hemen ayrılık ve düşmanlık düşünmemek
7. Herkese layık olduğu unvanı ve görevi vermek; olduğundan fazla ne büyütmek ne de de küçültmek
8. Hata ettiğimiz zaman ümitsizliğe düşmeyip hemen tövbeye yönelmek ve tövbe edenlerle birlikteliğe dikkat etmek
9. İtikâdî, ahlâkî ve amelî ifrattan ve tefritten sakınıp istikamet üzere olmayı sürdürmek.