Maddî veya manevî hedefler, nihâî hedefe doğru götürürse bir değeri olur.
Nihâî hedef, dünya ve ahiret elinde olan Allah Teâlâ’yı yani rızasını kazanmaktır.
Ara hedefler, uhrevî veya dünyevî olsun, nihâî hedefe götürürse nihâî hedeften sayılır yoksa engelden sayılır.
Ara hedefler elde edilirken İslam’ın ortaya koyduğu helallere ve haramlara dikkat edilirse nihâî hedefe ulaştırıcı olur, yoksa engel olur.
1. Önce hedefe ulaşmayı niyet etmek sonra azim ve sebat etmek gerekir.
“Azim ve sebat, insanların en büyük yardımcısıdır.”
Hz. Ali (r.a.)
“Sebatsız sedef inci tutmaz.”
Mevlana
2. Kimsenin bizim azim ve sebatımıza tesir etmemesi gerekir.
Niyet ve hedefimiz doğru ise tesir altında kalmamamız gerekir.
“Geleceği karanlık görerek azmi bırakmak
Alçak bir ölüm varsa, eminim budur ancak.”
Mehmed Akif Ersoy
3. Hiçbir şeyi; kendimizi, başarımızı, başarısızlığımızı, halkın bizim hakkımızdaki söz ve tutumlarını abartmamak, olduğu gibi ortaya koymak.
“Abartmak, dürüst insanların yalanıdır.”
J. de Maistre
4. Başarımızın veya mağlubiyetimizin ilanını veya gizlenmesini karar ehlinin kararından sonra yapmak.
“Kendilerine güven veya korku hususunda bir haber geldiğinde onu yayarlar; hâlbuki o haberi Peygambere ve içlerinden emir sahibi olanlara götürselerdi, onlardan istinbâta/âyet ve hadislerden hüküm çıkarmaya kadir olanlar onu anlar bilirdi. Allah'ın sizin üzerinizde fazlı ve rahmeti olmasaydı, pek azınız dışında, şeytana uyardınız.” (Nisâ sûresi 4/83.)
5. Eğer başarmak istiyorsak her konuda meşakkati daima göz önüne almak gerekir.
Sıkıntıya katlanmayan sıkıntıdan kurtulamaz.
“Meşakkat, alâmet-i makbuliyettir.”
Said Nursî
“Hayat, insanlara zahmetsiz hiçbir şey vermez.”
Horatius
6. Kendimizi, elemanımızı tanımak ve ona göre hareket etmek gerekir.
Kendimizi olduğumuzdan fazla göstermekle fazlası kadar yalan söylemiş oluruz. Üstelik kısa zamanda o kısım da ortaya çıkar.
Elemanımızı yapabileceğinden aşağı bir işte çalıştırmak o kişiyi israftır. Üstelik o kişiyi etrafına da engel çıkartan kişi yapmış oluruz.
En büyük israf, özellikle kaliteli insan israfı, sonra zaman israfıdır.
7. Dostu dost bilmek, düşmanı düşman bilmek gerekir yoksa dostu dost bilmez de onu düşman edersen düşmanla birleşir senin işini bitirirler.
“Zararlarından emin oldukları için dostlarını uzak tuttular. Kendilerine bağlamak ve kazanmak için de düşmanlarını yakınlaştırdılar. Yakınlaştırılan düşmanlar dost olmadı ama uzaklaştırılan dostlar düşman oldu. Herkes düşman safında birleşince yıkılmaları mukadder oldu.”
Ebu Müslim Horasânî
“İnsanla birlikte büyüse bile, kurdun eniği yine kurt olur.”
Şeyh Sadi-i Şirâzî