1. Kardeşliği bilmek
a) Kime kardeş denir?
b) Kardeşliğin çeşitleri
c) Kâmil mümin kardeş kim?
d) Kardeşliğin değerini bilmek
2. Kardeşlerin birbirlerine karşı hakları ve görevlerine dikkat etmek
3. Kardeşlerin huzuru için kardeşlerin arasını düzeltilmek
Eğer mü’min olarak bizler, kardeşliğin kıymetini bilir, birbirimize karşı hak ve görevleri yerine getirirsek, kardeşlerimizin dertlerini kendi derdimiz olarak bilirsek ve kardeşlerin arası ıslah edilip düzeltilirse huzur sağlanır.
1. Kardeşliği bilmek
a) Kime kardeş denir?
Allah Teâlâ, Kur'ân-ı Kerîm’de, “mü’minler kardeştir” (Hucurât sûresi 49/10.) buyurmuştur. Demek ki İslam’da kardeş deyince din kardeşliği akla gelir. Din İslam olunca; İslam inancında olan yani mü’min olan herkes kardeştir.
İslam’a göre mü’min, Allah Teâlâ’ya, Hz. Peygamber (s.a.s.)’e ve Hz. Peygamber’in getirdiğini kalbiyle kesin olarak kabul edip tasdik eden ve tasdikini diliyle de ikrar eden mü’mindir. Kalbiyle tasdik, diliyle ikrar ve tasdikine göre tatbik eden kimse kâmil mü’mindir.
b) Kardeşliğin çeşitleri
İki türlü kardeş vardır:
Din kardeşi ve insan kardeşi.
Din kardeşi, mü’minler; insan kardeşi gayr-i Müslimlerdir.
Din kardeşi olan mü’minlere, kendimiz için istediğimiz bütün güzellikleri din kardeşlerimiz için de istemeliyiz.
Kendimiz için istediğimiz imanı, insan kardeşlerimiz olan kâfirler için de istememiz gerekir. Çünkü küfre rıza, küfür olduğu için, kâfirlerin küfürde kalmalarına rıza göstermeyip onların hidayete gelmeleri için, dilimizle, halimizle ve iyiliğimizle gayret edeceğiz.
Kâfir olan kardeş için bu kadar hassas olduğumuz gibi daha çok hassas olmamız gereken din kardeşlerimize daha iyi davranmamızdır. Bu konudaki şu hadîs-i şerîf, dinin dört umde hadisinden birisidir:
“Sizden biriniz kendisi için sevdiği şeyi kardeşi için de sevmedikçe iman etmiş olmaz.”
(Buhârî, Îmân, 7; Müslim, Îmân, 71-72; Tirmizî, Kıyâmet, 59; Nesâî, Îmân, 19, 33; İbn Mâce, Mukaddime, 9.)
c) Kâmil mümin kardeş kim?
İyilik edene de kötülük edene de iyilik eden; alaka kesenle alaka kuran, gitmeyene giden kişidir.
“Senin gerçek kardeşin, daima yanında bulunan ve sana faydalı olmak için zarara katlanan, zamanın felaket ve musibetleri ile karşılaştığın zaman ne pahasına olursa olsun yardımına koşandır.”
Hz. Ali (r.a.)
“Sana darılınca yalan ithamda bulunan, senin kardeşin sayılmaz.”
Fudayl b. Iyaz (rh.a.)
“Üç şey üç şeysiz bilinmez: Hilim öfke anında, şecaat harp meydanında, kardeşlik ise ihtiyaç anında bilinir.”
İmam Gazalî (rh.a.)
d) Kardeşliğin değerini bilmek
Gerçek kardeşlik, dünya ve ahiret mutluluğu demektir. Çünkü gerçek kardeş, kardeşinin dünya ve ahiret huzuru için gayret gösterir.
Dünyada kardeş, kardeşi için fedakârlık yapar, âhirette de Kıyamet günü dostluk eder de kardeşinin cehenneme gitmesine engel olmak için sevabını bile verir ve cennete gitmesine gayret eder. İşte bununla ilgili şu âyette Allah Teâlâ şöyle buyurmuştur:
“Muttakiler dışında dünyadaki bütün dostlar, o gün birbirine düşmandır.”
(Zuhruf sûresi 43/67.)
“Kendini kardeşinle iyi geçinmeye hazırla. O kestiği zaman sen bağla; o yüzünü çevirince, sen lütuf ve yakınlık et.”
Hz. Ali (r.a.)
“Dost edinin, onlar sizin için dünya ve âhiret sermayesidir.”
Hz. Ali (r.a.)