2. İyi insanları tanımak (b)
Ebû Hüreyre (r.a.) şöyle dedi:
Rasûlullah (s.a.s.)’e:
- İnsanları cennete en fazla götürecek şey nedir? diye soruldu.
Rasûlullah (s.a.s.):
- “Allah’a saygı (takvâ) ve güzel ahlâktır” buyurdu.
- İnsanları cehenneme en fazla götürecek şey nedir? diye sorulunca da:
- “Ağız ve cinsel organdır” buyurdu.
(Tirmizî, Birr, 62; İbn Mâce, Zühd, 29.)
Yine iyi insan, imanı kâmil olandır. İmanı kâmil olan, Allah’a karşı iyi davranan, aynı zamanda aile fertlerine de iyi davranan kimsedir. Zira iyi insan, kendisine yapılan iyiliğin kıymetini bilendir. İşte bu konuda da Peygamberimiz (s.a.s.) şöyle buyurmuştur:
“Mü’minlerin iman bakımından en mükemmeli, huyu en iyi olanıdır. Hayırlınız, kadınlarına karşı hayırlı olanlardır.”
(Tirmizî, Radâ’, 11; Ebû Dâvûd, Sünnet, 15; İbni Mâce, Nikâh, 50.)
İyi insan yani ahlâkı iyi insan ahiretteki derecesi de yüksek kişidir. İşte delil:
Âişe (r.anhâ) Rasûlullah (s.a.s.)’i şöyle buyururken dinledim, dedi:
“Bir mü’min, güzel ahlâkı sayesinde, gündüz oruç tutup gece namaz kılan kimselerin derecesine ulaşır.”
(Ebû Dâvûd, Edeb, 7; Tirmizî, Birr, 62.)
Ebû Ümâme (r.a.)’den, Hz. Peygamber (s.a.s.):
“Haklı bile olsa çekişip didişmeyen kimseye cennetin kenarında bir köşk verileceğine ben kefilim. Şakadan bile olsa yalan söylemeyen kimseye cennetin ortasında bir köşk verileceğine kefilim. İyi huylu kimseye de cennetin en yüksek yerinde bir köşk verileceğine kefilim.”
(Ebû Dâvûd, Edeb, 7; Tirmizî, Birr, 58; İbni Mâce, Mukaddime, 7.)
İyi insan yumuşak huylu olan, kaba ve sert olmayan kimsedir. İşte bundan dolayı Allah Teâlâ şöyle buyurmuştur:
“Sen onlara kaba ve katı yürekli olsaydın, etrafından dağılıp giderlerdi”
(Âl-i Imrân sûresi 3/159.)
Peygamber Efendimiz de şöyle buyurmuştur:
“Yumuşak davranamayan kimse, bütün hayırlardan mahrum kalmış sayılır.”
(Müslim, Birr, 74-76; Ebû Dâvûd, Edeb, 10; Tirmizî, Birr, 67; İbni Mâce, Edeb, 9.)
Bu hadîs, Ebü’d-Derdâ (r.a.) tarafından farklı bir ifadeyle rivayet edilmiştir. Buna göre Rasûlullah Efendimiz şöyle buyurmuştur:
“Kime yumuşak davranmaktan bir nasip verilmişse, ona hayırdan nasip verilmiştir. Kim de yumuşaklık nasibinden mahrum ise hayır nasibinden mahrum olur.”
(Tirmizî, Birr, 67; Ahmed, VI, 159, 451.)
Başka bir hadîs-i şerîfte şöyle buyrulmuştur:
“Cehenneme kimin girmeyeceğini veya cehennemin kimi yakmayacağını size haber vereyim mi? Cana yakın olan, herkesle iyi geçinen, yumuşak başlı olup insanlara kolaylık gösteren kimseleri cehennem yakmaz.”
(Tirmizî, Kıyâmet, 45.)
Hadîs-i şerîf iyi insanın belli başlı özelliklerini ihtiva etmektedir. Demek ki iyi insanlar cana yakın, insanlarla kolayca anlaşabilen, hoşsohbet kimselerdir.
Herkesle iyi geçinen, dolayısıyla başkaları da kendisiyle iyi geçinen, güler yüzlü, tatlı dilli insanlar makbul kimselerdir.
“Tatlı dilli olanların dostları her gün biraz daha artar.”
Hz. Ali (r.a.)
“Tatlı suyun başı kalabalık olur.”
Mevlana
Yumuşak başlı ve uysal olanlar da Allah Teâlâ’nın beğendiği şahıslardır.
İnsanlarla olan işlerinde onlara kolaylık gösteren, alırken, satarken, borcunu öderken zorluk çıkarmayanlar iyi huylu insanlardır.
İyi ve akıllı kişi, dünyada Allah’ın rızâsını kazanmaya, âhirette O’nun azâbından korunmaya çalışır. Kur’ân-ı Kerîm’deki en özlü dualardan birini, namazımızın hemen her rek’atında tekrarlar ve “Ey Rabbimiz, bize dünyada da iyilik, âhirette de iyilik ver ve bizi cehennem azâbından koru” [Bakara sûresi 2/201] deriz. Demek ki cehennem azâbından korunabilmek için cana yakın, herkesle iyi geçinen, yumuşak başlı ve insanlarla bitecek işlerinde onlara kolaylık gösteren bir kimse olmak gerekiyor.
İyi huylu bir insan olabilmemiz için bir yandan Peygamber Efendimiz’in duasıyla “Allahım beni güzel yarattığın gibi huyumu da güzelleştir” diye niyâz edelim, diğer yandan da iyi huylu, yumuşak başlı ve insanlara karşı anlayışlı olmaya gayret edelim.