b) AMEL
1. Amelin önemi
İbnü Adiy, Hatib, İbnü Asâkir, Ebu'd-Derdâ (r.a.)'dan naklediyor:
"Öğrenmek istediğinizi öğrenin, fakat bildiğinizle amel etmediğiniz müddetçe ilmin size hiçbir faydası olmaz."
(Ebû Nuaym, Hilyetü'l-evliyâ, I, 236; İbn Abdilber, Câmiu Beyâni’l-İlim', I, 694, hadis no: 1228; Deylemî, el-Firdevs, II, 43, hadis no: 2250.)
Ebu'l-Hasen İbnü Ahzemi el-Medinî, "Emâli"sinde Enes (r.a.)'den naklediyor:
"İlimden istediğinizi öğrenin. Fakat amel etmedikçe vallahi ilim toplamakla sevap elde edemezsiniz."
(Ali el-Muttakî, Kenzü'l-ummâl, X, 142, hadis no: 28719; Münâvî, Feyzü'l-kadîr, III, 254, hadis no: 3324.)
2. Niçin amel?
“İlim bir çekirdektir, amel onu ekmektir, suyu ise ihlâstır.”
Gazâlî, İhyâ-yı Ulûmi’d-Dîn’den
Eldeki çekirdek ekilmezse, çekirdek yok hükmünde; ekilir de sulanmazsa ekilmemiş demektir.
İlim olur da amel olmazsa ilim yok hükmündedir. Amel olur da ihlâs olmazsa amel yok hükmündedir. İlimsiz amel olmaz, ihlâssız amel kabul edilmez, demektir.
“Hareketlerini ilmine uydurmayan âlim, elinde meşale tutan köre benzer. Başkalarının yolunu aydınlatır fakat kendi yolunu göremez.”
Şeyh Sadi-i Şirâzî
3. Nasıl amel?
Makbul amel, sâlih amel ve hayatta başarılı olanların ameli gibi olan ameldir.
Sâlih amel; imana uygun, ihlaslı ve sünnete uygun olan ameldir.
En başarılı olan zat, elbette ilâhî ilim ve terbiye ile yetiştirilmiş olan Hz. Peygamber (s.a.s.)’dir.
4. Amelin neticesi
Dünya ve âhiret kurtuluştur.
5. Amel olmazsa ne olur?
Dünya ve âhiret hüsrandır.
6. Amelde örnek alınacak kimseler
Mutlak ve mukayyed örneklerdir. Mutlak örnekler, peygamberler; mukayyed örnekler, sıddıklar, şehidler, sâlihler; mukayyed örnekleri izleyen tarihte iz yapmış ve izlenen büyük şahsiyetlerdir.
c) İHLÂS
1. İhlasın Tarifi
İhlâs, kulun amellerinin gizlide ve aşikârda aynı düzeyde olmasıdır. Riya ise aşikâr olarak yaptığı amelin gizli olarak yaptığından daha iyi olmasıdır. İhlâsta samimiyet, gizli olarak yaptığı amelin aşikâr olarak yaptığından daha iyi seviyede olmasıdır.
"İhlâs, sürekli Allah’ı düşünerek insanların görmesini akıldan çıkarmaktır. Aslında yapmadığı bir davranışı insanların beğenisi için yapan Allah’ın gözünden düşer."
(İbn Kayyım el-Cevziyye, Medâricu’s-Sâlikîn s. 95.)
2. İhlasın Önemi
İhlâs, amelin kabul edilmesinin iki temel şartından birisidir.
“Kul, kırk gün Allah için ihlâslı olursa Allah onun kalbinde hikmeti bir bitki gibi yeşertir. Dilini onunla konuşturur. Ona dünyanın kusurlarını, hastalığını ve ilacını gösterir.”
Süfyan b. Uyeyne (Ebû Nuaym, Hılyetu’l Evliya, VII, 287.)
“İhlâs ve tevhid, kalpteki bir ağaçtır. Dalları, ameller; ürünü, dünyada iyi bir hayat ve ahirette kalıcı nimetlerdir. Nasıl cennet meyveleri sonsuz ve kesintisiz ise, dünyada tevhid ve ihlâs ile davranmanın ürünü de o şekildedir.”
(İbn Kayyım el-Cevziyye, el-Fevâid s. 214.)
3. İhlâs olmazsa ne olur
Amelde ihlâs olmazsa amel boşa gider, ayrıca ihlas olmadığından dolayı da azaba müstahak olur.