Açgözlülük
Açgözlülük, cimriliğin aşırı olanına denir. Açgözlü insanlar zengin bile olsalar, onlar gerçekte fakirdirler. Tokgözlü insanlar da fakir bile olsalar, manen zengin insanlardır.
Sahtekârların avları açgözlü olanlardır. İşte bundan dolayı “sahtekârlar ile tamahkârlar birbirlerini kolay bulurlar” denmiştir.
Tamahkârlık, cimrilik, açgözlülük ve dünya sevgisi, nice günahların baş teşvikçisidirler.
Cabir’den (r.a.) rivayet edildiğine göre Rasûlullah (s.a.s.) şöyle buyurmuştur:
“Zulümden sakının! Çünkü zulüm, kıyamet gününde (zâlimler için) karanlıklar olacaktır. Cimrilikten de sakının! Çünkü cimrilik, sizden öncekileri helâk etmiş, onları birbirlerinin kanlarını dökmeye, haramlarını helâl saymaya sevketmiştir.”
(Müslim, Birr, 56.)
Zulmü, ancak kalplerinde Allah korkusundan mahrum olanlar, âhirette hesaba çekileceği gerçeğini düşünmekten mahrum olanlar yaparlar.
Zulme daha çok cimrilik iter. Zira cimrilik, kişileri mal ve makam hırsına iter ve her türlü günahı işlemeye; haramları helal saymaya, nice büyük günahları işlemeye sevkeder ve dinden uzaklaşmaya götürür.
Gerçekten cimrilikten korunanlar kurtulanlardır, İşte âyet-i kerîme:
“Allah’a gücünüz yettiği kadar takva sahibi olmaya çalışın; dinleyin, itaat edin, kendiniz için (Allah yolunda) harcayın. Nefsinin cimriliğinden korunanlar kurtuluşa erenlerdir.”
(Teğâbün sûresi 64/16.)
Kurtuluş sebebi olan takva için ilim gerekir ki ilmin ilk yolu ilmi ehlinden dinlemektir. İlim itaat içindir. İtaatin içinde toplumla ilgili infak yani Allah yolunda harcamak önemlidir. İnfaka engel olan cimriliktir ki “nefsinin cimriliğinden korunanlar kurtulanlardır” buyurmuştur.
Diğer bir âyet-i kerimede Allah Teâlâ şöyle buyurmuştur:
“Onlardan (Muhacirlerden) önce o yurda (Medine’ye) yerleşmiş ve imanı da gönüllerine yerleştirmiş olanlar, hicret edenleri severler ve onlara verilenlerden ötürü içlerinde bir rahatsızlık duymazlar. Kendileri son derece ihtiyaç içinde bulunsalar bile, onları kendilerine tercih ederler. Kim nefsinin cimriliğinden korunursa, işte onlar kurtuluşa erenlerdir.”
(Haşr sûresi 59/9.)
Cimrilik, şeytanın iğvasına kapılmak, nerdeyse şeytanın tehdidine inanmak; cömertlik ise Allah’ın ikram edeceği vadine güvenmektir:
“Şeytan sizi (verirseniz) fakir olacaksınız diye korkutur ve size cimriliği emreder. Allah ise size (verene) katından bir mağfiret ve bir lütuf/bolluk va’d ediyor. Allah (ihsânı) geniş olandır, her şeyi bilendir.”
(Bakara sûresi 2/268.)
Cimrinin dostunu gören yoktur. Cimri insanın, halk arasında şeref ve haysiyeti olmaz ki dostu olsun. Çünkü iyiliği görülmez, ekmeği yenmez ve nasihat da almaz, zevkini bilmez rahatını da aramaz. Daima işi-gücü para biriktirmektir. Onu da yiyemez, varisler için çalışmış olduğundan, onu ancak varisler yer.
“Açgözlülük, fakirliktir. Kimseden bir şey beklememek de zenginliktir. Kişi, herhangi bir şeye de göz dikmediği zaman, o şeye muhtaç değildir.”
Hz. Ömer (r.a.)
“Dünyalık peşine düşenlerin açgözünü, ya kanaat ya da mezar toprağı doyurur.”
Sadi-i Şirâzî
“Açgözlülük ve dünya nimetlerini elde etme hırsı, insanı hakkı olmayan şeylere el uzatmaya zorlar.”
Mevlana
“Mal cimrilerde, silah korkaklarda, karar da zayıflarda olursa işler bozulur.”
Hz. Ebu Bekir (r.a.)
“Mademki bu zenginlik senin, neden âhirete götürmüyorsun?” diyen ne güzel demiştir.
“Kibirli ve cimri adamın ne kadar vasıfları olursa olsun, dikkate alınmaya değmez.”
Konfüçyüs
Allah c.c. bizi cimrilikten korusun, cömertliğe de muvaffak kılsın.