İlk tövbe eden Âdem aleyhisselamdır. Hz. Âdem ve nesline merhametin gereği rehber ve rehberin uyacağı esaslar gönderilmiştir. Âyette Allah Teâlâ, Hz. Âdem (a.s.) ve eşi Havva annemize şöyle buyurdu:
“Allah, (Âdem ve Havva’ya) şöyle dedi: Birbirinize düşman olmak üzere hepiniz oradan (cennetten) inin. Eğer tarafımdan size bir yol gösterici (kitab) gelir de, kim benim yol göstericime uyarsa artık o, ne (dünyada) sapar ne de (ahirette) sıkıntı çeker. Her kim de Benim zikrimden (Kur’ân’dan) yüz çevirirse mutlaka ona dar bir geçim vardır. Bir de onu kıyamet gününde kör olarak haşrederiz.”
(Tâ-hâ, 20/123-124)
Allah Teâlâ’nın koyduğu kanun, kulluk programı ve o programı sözü ve fiiliyle açıklayan kâmil/kemale ermiş, mükemmel/kemale erdirilmiş ve mükemmil/kemale erdirici olan peygamber göndermesidir.
Bugün, dünya ve âhiret huzuru sağlayan ilahî kulluk programı Kur’ân-ı Kerîmdir, Kur’ân-ı Kerîm’i sözleri ve fiilleri ile beyan eden Hz. Muhammed (s.a.s.)’dir.
Yanlıştan kurtulup doğruya yönelmek isteyene gereken üç şey:
İlim, rehber, aydınlatıcı kitap.
Bütün problemler için çözüm yolu, ilme müracaattır. Faydalı ve isabetli ilim, ilim ve irfan sahibi rehber olan âlimde bulunur. Âlim ise ilmin kaynağı değildir. İlmin kaynağı, lazım olan her şeyi aydınlatıcı kitap olan vahiydir. İşte o âlim, ilmin kaynağı olan vahy-i metlüv olan Kur’ân-ı Kerîm’e ve vahy-i gayr-i metlüv olan Hadîs-i Şerîflere müracaat eder. İşte bu konuda Allah (c.c.) şöyle buyurdu:
“İnsanlardan öylesi vardır ki, bir ilmi, bir rehberi (yol göstericisi), ve aydınlatıcı bir kitabı olmadığı halde, kibirlenerek insanları Allah’ın yolundan saptırmak için Allah hakkında tartışmaya kalkar.” (Hac, 22/8-9; Lokman, 31/20)
Bu iki sûrede Allah (c.c.),mü’minlere zımnen ilme, ilim ehline ve aydınlatıcı kitaba başvurmayı emretmektedir.
Mü’minler için imanı-küfrü, hakkı-batılı, hayrı-şerri, helali-haramı ortaya koyan ilim, Kitap (Kur’ân-ı Kerîm) ve Sünnet (hadîs-i şerîfler)dir. Bu hususlarda rehber/yol gösterici olan, müctehiddir. Müctehid, ilmin yani gerçeğe ulaşmanın kaynağı değildir. Müctehid, lazım olan her şeyin aslı olan vahye yani Kitap ve Sünnete ictihad usulü ile müracaat eder, ictihad eder, hüküm çıkarır. Müctehid olmayan mü’minler de müctehidlerin çıkardığı hükümlere uyarlarlar.