KARDEŞLİK ŞUURU İLE HAREKET ETMEK

İslâm, en üstün sistemdir. Zira İslâm’ın sahibi, ilmi ve kudreti her şeyi kapsayan, her şeyi bilen, her şeye gücü yeten ve her istediği hemen oluveren Allah Teâlâ’dır. Biz de Müslüman olduğumuza göre İslâm’a göre kardeş kim diye bakarız.

En üstün, en doğru ve en isabetli kardeşlik İslâm’ın ortaya koyduğu kardeşliktir.

Allah Teâlâ kiminle kardeş olduğumuzu söylüyor ona bakmamız gerekir. Âyet-i kerîmede şöyle buyurulmuştur:

إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ إِخْوَةٌ فَأَصْلِحُوا بَيْنَ أَخَوَيْكُمْ وَاتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُونَ

“Müminler ancak kardeştirler. O halde (ihtilaf eden) kardeşlerinizin arasını düzeltin. (Özellikle bu konuda) Allah’tan korkun ki merhamet olunasınız”

(Hucurât sûresi 49/10.)

Allah Teâlâ, müminleri kardeş ilan etmiştir. Mümin kimdir?

Allah Teâlâ’yı, Hz. Peygamber (s.a.s.)’i ve Hz. Peygamber’in Allah’tan getirdiğini kalbiyle kesin olarak kabul edip tasdik eden ve tasdikini diliyle de ikrar eden kişi mümindir.

Kalbiyle tasdik, diliyle ikrar ve bedeniyle amel eden kimse kâmil mümindir.

Allah Teâlâ, bütün müminleri; kâmil müminleri de kâmil olmayan müminleri de kardeş ilan etmiştir.

Kardeşler için kardeşlik hukuku geçerlidir.

Allah Teâlâ’yı, Hz. Peygamber (s.a.s.)’i ve Hz. Peygamber’in getirdiğinden herhangi birini inkâr etmedikçe, hiçbir haklılık kardeşliği bozmaya yetmez. Bu kardeşliği bozmak ancak şeytanın ve şeytanın adamlarının işine yarar.

Kardeşliği Nasıl Koruyacağız?

Kardeşliği korumak, dünya ve âhiret huzurunu korumak demektir. Bu da ancak İslam kardeşliği ile hâsıl olur.

İslâm dini kardeşlik konusunda neleri emretmiş ve neleri de yasaklamış ise ona dikkat etmemiz gerekir. Önce müminlerin birbirlerine karşı kardeşlik görevlerini yerine getirmeleri gerekir:

1. Müslümanların birbirleri üzerindeki haklara uymak

Hz. Peygamber (s.a.s.) bu konuda şöyle buyurmuştur:

حَقُّ الْمُسْلِمِ عَلَى الْمُسْلِمِ خَمْسٌ رَدُّ السَّلاَمِ وَعِيَادَةُ الْمَرِيضِ وَاتِّبَاعُ الْجَنَائِزِ وَإِجَابَةُ الدَّعْوَةِ وَتَشْمِيتُ الْعَاطِسِ

“Müslümanın müslüman üzerindeki hakkı beştir: Selam almak, hastayı ziyaret etmek, cenazeye katılmak, davete icabet etmek, hapşırıp (elhamdülillâh diyene) yerhamükellâh demek.”

(Buhârî, Cenâiz, 2; Müslim, Selâm, 4; İbn Mâce, Cenâiz, 1.)

Başka bir hadiste de bu hakların altı olduğu belirtilmiştir:

حَقُّ الْمُسْلِمِ عَلَى الْمُسْلِمِ سِتٌّ. قِيلَ :مَا هُنَّ يَا رَسُولَ اللَّهِ قَالَ :إِذَا لَقِيتَهُ فَسَلِّمْ عَلَيْهِ وَإِذَا دَعَاكَ فَأَجِبْهُ وَإِذَا اسْتَنْصَحَكَ فَانْصَحْ لَهُ وَإِذَا عَطَسَ فَحَمِدَ اللَّهَ فَشَمِّتْهُ وَإِذَا مَرِضَ فَعُدْهُ وَإِذَا مَاتَ فَاتَّبِعْهُ

“Müslümanın müslüman üzerindeki hakkı altıdır.” buyurmuş. (Kendisine):

-Nedir onlar ya Rasûlallah? denilmiş: O da şöyle cevap vermiştir:

“Onunla karşılaştığın zaman selâm ver, seni dâvet ederse git, senden nasihat isterse nasihat et, aksırınca Allah’a hamdederse yerhamukellah de, hastalandığında onu ziyaret et, öldüğü zaman cenazesinin ardından git.”

(Müslim, Selâm, 5.)

Eğer biz müslümanlar olarak karşılıklı haklara ciddiyetle uysak dünya ve ahiret mutluluğu hasıl olacak.

İşte kurtuluş reçetesi.

Reçete alınır şifasını gerçek olarak Allah’tan bilirsek, Allah’ın razı olduğu ameli işler de imanda devam edersek huzurdan bizi mahrum etmez Rabbimiz.

Geliniz bu haklara uyalım huzura erelim. Herkes şöyle düşünmeli; ben yalnız kalsam bile bu haklara riayet etmeye çalışacağım.

Allah kardeşliğin kıymetini bilmeyi nasip eylesin.

Kardeşliği Nasıl Koruyacağız?

2. Müslümanların birbirlerini Allah için sevmesi

Müslümanları birbirine bağlayan manevî bağın temeli imandır. İmanın tadını almanın şartlarından birisi de birbirlerini Allah için sevmeleridir.

İşte bu konuda Hz. Peygamber (s.a.s.) şöyle buyurmuştur:

ثَلاَثَةٌ مَنْ كُنَّ فِيهِ وَجَدَ ِبهِنَّ حَلَاوَةَالْإِيمَانِ: أَنْ يَكُونَ اللَّهُ وَرَسُولُهُ أَحَبَّ إِلَيْهِ مِمَّا سِوَاهُمَا وَأَنْ يُحِبَّ اْلمَرْءَ لَا يُحِبُّهُ إِلَّا لِلَّهِ وَأَنْ يَكْرَهَ أَنْ يَعُودَ فِي الْكُفْرِ بَعْدَ أَنْ أَنْقَذَهُ اللَّهُ مِنْهُ كَمَا يَكْرَهُ أَنْ يُقْذَفَ فِي النَّارِ.

“Üç özellik vardır ki, bunlar kimde bulunursa o, imanın tadını tadar: Allah ve Rasûlünü, (bu ikisinden başka) herkesten fazla sevmek, sevdiğini Allah için sevmek, Allah kendisini küfürden kurtardıktan sonra tekrar küfre dönmeyi ateşe atılmak gibi kerih görmektir” buyurmuştur.

(Buhârî, Îmân, 9, 14, İkrâh, 1, Edeb, 42; Müslim, Îmân, 67; Tirmizî, Îmân, 10.)

Başka bir hadîs-i şerîfte şöyle buyurulmuştur:

(أَفْضَلُ الْأَعْمَالِ اَلْحُبُّ فِي اللَّهِ وَالْبُغْضُ فِي اللَّهِ)

“Amellerin en faziletlisi Allah için sevmek ve Allah için buğzetmektir.”

(Ebû Dâvûd, Sünnet, 3; Ahmed b. Hanbel, Müsned, V/146.)

Kıyâmet günü mümine, dünyadaki Allah için olan İslâm kardeşliği fayda verecektir. Bu durumu şu âyet-i kerîme ortaya koymaktadır:

اَلْأَخِلَّاء يَوْمَئِذٍ بَعْضُهُمْ لِبَعْضٍ عَدُوٌّ إِلَّا الْمُتَّقِينَ

“Muttakiler/müminler dışında dünyadaki bütün dostlar, o gün birbirine düşmandır.”

(Zuhruf sûresi (43), 67.)

Kıyâmet gününde arşın gölgesinde olacakların bir tanesi de birbirlerini Allah için sevenlerdir:

“Başka bir gölgenin bulunmadığı kıyâmet gününde Allah Teâlâ, yedi insanı, arşının gölgesinde barındıracaktır:

1) Âdil devlet başkanı,

2) Rabbine kulluk ederek temiz bir hayat içinde büyüyen genç,

3) Kalbi mescitlere bağlı Müslüman,

4) Birbirlerini Allah için sevip buluşmaları da ayrılmaları da Allah için olan iki insan,

5) Güzel ve mevki sahibi bir kadının beraber olma (zina) isteğine “Ben Allah’tan korkarım” diye yaklaşmayan yiğit,

6) Sağ elinin verdiğini sol elinin bilemeyeceği kadar gizli sadaka veren kimse,

7) Tenhada Allah’ı anıp gözyaşı döken kişi.”

(Buhârî, Zekât, 17, Ezan, 36, Rikâk, 24, Hudûd, 19; Müslim, Zekât, 91; Tirmizî, Zühd, 53; Nesâî, Kudât, 2.)

Dostla ilgili Hz. Ali (r.a.) şöyle demiştir:

“Dost edinin, onlar sizin için dünya ve âhiret sermayesidir.”

Abdullah b. Ömer (r.a.) şöyle demiştir:

“Ömrüm boyunca oruç tutsam, hiç uyumadan geceyi ibadetle geçirsem, malımı parça parça Allah yolunda infak etsem ve bu hal üzere ölsem, fakat gönlümde Allah’a itaat edenlere karşı bir sevgi, isyan edenlere karşı da bir nefret duygusu olmasa, bütün bu yaptıklarımdan bir fayda göremem.”

Kardeşliği Nasıl Koruyacağız?

3. Kendisi için sevdiğini kardeşi için de sevmek, sevmediğini kardeşi için de sevmemek.

Hz. Peygamber (s.a.s.) şöyle buyurmuştur:

لَا يُؤْمِنُ أَحَدُكُمْ حَتَّي يُحِبَّ لِأَخِيهِ مَا يُحِبُّ لِنَفْسِهِ.

“Sizden biriniz kendisi için sevdiği şeyi kardeşi için de sevmedikçe iman etmiş olmaz.”

(Buhârî, Îmân, 7; Müslim, Îmân, 71-72; Tirmizî, Kıyâmet, 59; Nesâî, Îmân, 19, 33; İbn Mâce, Mukaddime, 9.)

İki türlü kardeş vardır: 1) Din kardeşi, 2) İnsan kardeşi.

Din kardeşi, mü’minler; insan kardeşi, aynı ana-babadan yani Âdem (a.s.) ve Havva’dan gelme olan gayrimüslimlerdir.

Kendimize istediğimiz imanı gayrimüslimler için de istemezsek “küfre rıza küfürdür” kâidesi gereği kâfir oluruz. Yine kendimize istediğimiz hayırlı bir şeyi mü’min kardeşler için de istemezsek kâmil mü’min olamayız. Birisi imanın temeline ait, diğeri imanın kemâline ait olmuş olur.

İnsanlar birbirlerini üç derecede sever denmiştir:

a) Kölesi kadar sever, ona malının fazlasını verir,

b) Kendisi kadar sever, malının yarısını verir,

c) Kendisinden daha fazla sever, kendisi muhtaç iken kardeşini kendisine tercih eder, hepsini ona verir.

Eğer biz insanlar birbirimizi malımızın artan kısmını verecek kadar sevsek, dünya cennet olur.

Müminlerin birbirlerine olan alakasına dair Hz. Peygamber (s.a.s.) şöyle buyurmuştur:

"اَلْمُؤْمِنَ لِلْمُؤْمِنِ كَالْبُنْيَانِ يَشُدُّ بَعضُهُ بَعْضًا"

“Mümin için mümin birbirini perçinleyen duvar gibidir” buyurmuştur.

(Müslim, Birr, 65; Buhârî, Salât, 88, Mezâlim, 5; Tirmizî, Birr, 18; Nesâî, Zekât, 67; Ahmed, IV, 404, 405.)

Kardeşliği Nasıl Koruyacağız?

4. Müslüman kardeşin başına gelene üzülmek

Hz. Peygamber (s.a.s.) şöyle buyurmuştur:

مَثَلُ الْمُؤْمِنِينَ فِي تَواَدِّهِمْ وَتَرَاحُمِهِمْ وَتَعَاطُفِهِمْ مَثَلُ الْجَسَدِ إِذَا اشْتَكَي مِنْهُ عُضْوٌ تَدَاعَي لَهُ سَائِرُالْجَسَدِ بِالسَّهَرِ وَالْحُمَّي.

“Müminler birbirlerini sevmekte, birbirlerine acımakta ve birbirlerini korumakta bir vücuda benzerler. Vücudun bir organı hastalanınca diğer organlar da bu sebeple uykusuzluğa ve ateşli hastalığa tutulurlar.”

(Buhârî, Edeb, 27; Müslim, Birr, 66.)

“Senin gerçek kardeşin, daima yanında bulunan ve sana faydalı olmak için zarara katlanan, zamanın felaket ve musîbetleriyle karşılaştığın zaman ne pahasına olursa yardımına koşandır.”

Hz. Ali (k.v.)

“Üç şey üç şeysiz bilinmez: Hilim, öfke anında; şecaat, harp meydanında; kardeşlik ise ihtiyaç anında bilinir.”

İmam Gazâlî (rh.a.)

“Nerde görsen gönlü kırık, merhem ol sen,

Öyle mazlum yolda kalsa, hemdem ol sen.

Mahşer günü dergâhıma mahrem ol sen,

Ben-sen diyen kimselerden geçtim işte.”

Ahmed Yesevî (k.s.)

“Sana darılınca yalan ithamda bulunan, senin kardeşin sayılmaz.”

Fudayl b. Iyâz (rh.a.)

“Kendini kardeşinle iyi geçinmeye hazırla. O kestiği zaman sen bağla; o yüzünü çevirince, sen lütûf ve yakınlık et.”

Hz. Ali (r.a.)

Kardeşliği Nasıl Koruyacağız?

5. Kardeşlerin ayıbını değil, kendi ayıbını görmek ve kardeşlerin ayıbını örtmek

Müslüman kardeşin ayıbını araştırmak değil, örtmek gerekir.

Ayıbı örten hakkında Hz. Peygamber şöyle buyurmuştur:

مَنْ سَتَرَ مُسْلِمًا، سَتَرَهُ اللهُ فِي الدُّنْيَا وَالْآخِرَةِ

“Kim bir müslümanın ayıbını örterse, Allah da o kimsenin dünya ve âhiretteki ayıplarını örter.”

(Müslim, Zikir, 38; İbn Mâce, Mukaddime, 17)

6. Kardeşlerin arasını ıslâh etmek

Allah Teâlâ şöyle buyurmuştur:

إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ إِخْوَةٌ فَأَصْلِحُوا بَيْنَ أَخَوَيْكُمْ وَاتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُونَ

“Müminler sadece kardeştirler. O halde (ihtilaf eden) kardeşlerinizin arasını düzeltin. (Özellikle bu konuda) Allah'tan korkunuz ki O’nun merhametine nail olasınız.”

(Hucurât sûresi 49/10)

Hz. Peygamber (s.a.s.) şu iki hadîs-i şerîfte şöyle buyurmuştur:

«تُعْرَضُ الْأَعْمَالُ فِى كُلِّ يَوْمِ خَمِيسٍ وَاِثْنَيْنِ فَيَغْفِرُ اللهُ عَزَّ وَجَلَّ فِى ذَلِكَ الْيَوْمِ لِكُلِّ امْرِئٍ لَا يُشْرِكُ باللهِ شَيْئًا إِلَّا امْرَأً كَانَتْ بَيْنَهُ وَبَيْنَ أَخِيهِ شَحْنَاءُ فَيُقَالُ اُرْكُوا هَذَيْنِ حَتَّى يَصصْطَلِحَا اُرْكُوا هَذَيْنِ حَتَّى يَصْطَلِحَا.»

“Her Pazartesi ve Perşembe günü ameller Allah’a arz olunur. Din kardeşi ile arasında düşmanlık bulunan kişi dışında Allah’a şirk koşmayan her kula günahları bağışlanır. (Meleklere) siz şu iki kişiyi birbiriyle barışıncaya kadar tehir edin, buyurulur.”

(Müslim, Birr, 36; Ebû dâvûd, Edeb,55)

"مَنْ هَجَرَ أَخَاهُ سَنَةً فَهُوَ كَسَفْكِ دَمِهِ".

“Kim, din kardeşini bir yıl terk edip küserse, bu onun kanını dökmek gibidir.”

(Ebû Dâvûd, Edeb, 55)

Hz. Peygamber (s.a.s.) bir gün sahabeye:

"أَلَا أُخْبِرُكُمْ بِأَفْضَلَ مِنْ دَرَجَةِ الصِّيَامِ، وَالصَّلَاةِ وَالصَّدَقَةِ؟" قَالُوا: بَلَى يَارَسُولَ اللَّهِ، قَالَ: "إِصْلَاحُ ذَاتُ الْبَيْنِ، وَفَسَادُ ذَاتِ الْبَيْتِ اَلْحَالِقَةُ".

“Oruç, namaz ve sadakadan daha üstün olan bir şeyi haber vereyim mi?” buyurdu. Sahabe evet haber ver dediler. Hz. Peygamber (s.a.s.):

“İki kişinin arasını bulmaktır. İki kişinin arasının bozuk olması (dini kökünden) kazır.” buyurdu.

(Ebû Dâvûd, Edeb, 58; Tirmizî, Kıyâmet, 57, H. No: 2511)

Kardeşliği Nasıl Koruyacağız?

7. Güleryüzlü olmak:

Hz. Peygamber (s.a.s.) şöyle buyurmuştur:

“Din kardeşini güleryüzle karşılamaktan ibaret bile olsa hiçbir iyiliği küçümseme!”

(Müslim, Birr, 144; Tirmizî, Et’ıme, 30, Birr, 45; Ebû Dâvûd, Libâs, 24.)

Başka bir hadiste Hz. Peygamber (s.a.s.) şöyle buyurmuştur:

“Din kardeşinin yüzüne gülümsemen sadakadır.”

(Tirmizî, Birr, 36.)

Diğer bir hadiste de şöyle buyurulmaktadır:

“Her ma’rûf sadakadır, din kardeşini güleryüzle karşılaman da ma’rûftandır.”

(Tirmizî, Birr, 45.)

Başka şu iki hadîs-i şerifte şöyle buyurmaktadır:

“Allah Teâlâ mülayim huylu ve güler yüzlü kimseyi sever”

(Gazâlî, İhyâü Ulûmi’d-Dîn, II, 195. 1939, Mısır.)

“Şüphe yok ki sizin bütün insanlara mal vermeye gücünüz yetmez, fakat onlara güler yüzünüz ve güzel ahlâkınız şâmil olmalıdır.”

(Davudoğlu, Ahmed, Bülûğu’l-Merâm Tercüme ve Şerhi, IV, 434. Hadis no: 1326.)

Hakikat belli, faydası uygulanınca net görülüyor. Bilgiden amele geçince bu bilgilerin faydasını da görüyoruz. En kolayı bilgiyi öğrenmektir.

Bilgi, önce iman edilirse, iman da amele sevkederse faydası görülür. İmanın amele sevketmesi ancak amel edebilecek seviyeye gelince mümkün oluyor. Bunun çaresi terbiye olmaktır. Terbiyede takvayı kazandıracak orucun rolü çok büyüktür. Bu konuda Rabbimiz, “Ey iman edenler! Allah’tan sabır ve namazla yardım isteyin. Allah muhakkak sabredenlerle beraberdir” buyuruyor. Buradaki sabrın bir manası oruçtur. Orucu bütün organlarımıza tutturursak netice alınır Allah’ın izniyle. Bu da sabırladır.

Sabır, nefsimizi hapsimize almakla gerçekleşir. Bu da ancak Allah’ın yardımıyla olmaktadır. Bize düşen Allah’tan yardım isteyerek oruca devam etmektir.

En azından Pazartesi ve Perşembe günlerinde oruç tutalım.

Allah (c.c.) bize yardım eylesin lütfuyla. Allah bizi bize bırakmasın.

Kardeşliği Nasıl Koruyacağız?

8. Kardeşleri ziyaret etmek

Muaz b. Cebel (r.a.), Rasûlallah (s.a.s.) Efendimizi şöyle buyururken işittim diyor:

قَالَ اللَّهُ تَبَارَكَ وَتَعَالَى : وَجَبَتْ مَحَبَّتِي لِلْمُتَحَابِّينَ فِيَّ، وَالْمُتَجَالِسِينَ فِيَّ، وَالْمُتَزَاوِرِينَ فِيَّ، وَالْمُتَبَااذِلِينَ فِيَّ »

“Allah Teâlâ buyuruyor ki, ‘sırf benim rızam için birbirini seven, benim rızam için bir arada oturan, benim rızam uğrunda birbirini ziyaret eden ve sadece benim rızam için birbirlerine varlıklarını adayanlar, benim sevgimi hak ederler.’”

(Muvatta, Şa’r, 16.)

Hz. Peygamber (s.a.s.) şöyle buyurmuştur:

“Bir adam bir şehirdeki din kardeşini ziyarete gitmiş. Allah Teâlâ da o kimsenin geçtiği yola bir melek çıkarmış ve melek o kimseye: Nereye gidiyorsun? diye sorar. O kimse de: Şu şehirde bir din kardeşim var (onu ziyaret etmek için gidiyorum) diyor. Melek ona tekrar sorar: Onun sende ödeyeceğin bir iyiliği mi var? O adam: Hayır! Sırf onu Allah rızası için seviyorum (da onun için ziyarete gidiyorum.) diyor. Melek ona şöyle diyor: Ben sana Allah’ın gönderdiği elçisi olan meleğim, şüphesiz senin o kardeşi sevdiğin gibi Allah da seni seviyor.”

(Münâvî, Feyzu’l-Kadîr Şerhu Câmiı’s-Sağîr, IV, 61.)

Başka bir hadiste de ziyaret âdâbını şöyle buyurarak öğretiyor:

“Ara sıra ziyaret et ki sevgi artsın!..”

(Münâvî, a.g.e., IV, 62; Münzirî, et-Terğîb ve’t-Terhîb, V, 48.)

Başka bir hadîs-i şerîfte şöyle buyurmuştur:

“Allah için ziyaret et! Zira kim Allah için (bir kardeşini) ziyaret ederse yetmiş bin melek ona (yerine dönünceye kadar ikram ve değer vermek için) eşlik ederler.”

(Münâvî, a.g.e. , IV, 63.)

Ziyaretle ilgili belli âdâba uymak gereklidir: İzin, gidiş, eve giriş, evde oturuş, giyilen elbise, konuşma vs.

Kardeşliği Nasıl Koruyacağız?

9. Hataları bağışlamak

İnsanın hata edebileceği gerçeği herkes için geçerlidir. Sadece bizim için değil karşıdaki insanlar için de geçerlidir. Suç işleyen insan affedilmeye layık olmasa bile kişi kendisini affetmeye layık görmeli de affetmelidir.

Af hem insanın kendisini hem de karşıdakini kazandırır. Af, suçu ve suçluyu artırmadıkça tercih edilen bir değerdir.

Allah Teâlâ bu konuda şöyle buyurmuştur:

وَسَارِعُواْ إِلَى مَغْفِرَةٍ مِّن رَّبِّكُمْ وَجَنَّةٍ عَرْضُهَا السَّمَاوَاتُ وَالأَرْضُ أُعِدَّتْ لِلْمُتَّقِينَ . الَّذِينَ يُنفِقُونَ فِي السَّرَّاء وَالضَّرَّاء وَالْكَاظِمِينَ الْغَيْظَ وَالْعَافِينَ عَنِ النَّاسِ وَاللّهُ يُحِبُّ الْمُحْسِنِينَ

“Rabbiniz tarafından bir mağfirete, genişliği göklerle yer kadar olan ve muttakiler için hazırlanmış olan bir cennete doğru yarışırcasına koşuşun! O muttakîler ki bollukta da darlıkta da Allah yolunda harcarlar, kızdıklarında öfkelerini yutar, insanların kusurlarını affederler. Allah da böyle iyi davrananları sever.”

“Bî şâibe insan arayan dünyada

Matlubuna ancak kavuşur rüyada”

Ferit Kam

“Her şey incelikten, yalnız insanlar kabalıktan kırılırlar.”

İbrahim Olcaytu

“Kötü insanlar, yeryüzüne serpilmiş bir avuç iyi insanı sınamaya yararlar.”

Voltaire

Mevlânâ’nın oğlu Sultan Veled’e, “Size kötülük ediyorlar sen iyilik ediyorsun, sana zulmediyorlar sen affediyorsun, senden alakayı kesiyorlar sen ise onlardan alakayı hiç kesmiyorsun neden böyle yapıyorsun?” diye sorduklarında onlara:

“Benimle onlar arasında fark olmasın mı?” diye cevap veriyor.

İnsanı yanlışlığa ve kötülüğe iten kişinin nefsidir. Kişinin nefsi kişinin köpeğine benzer. Nasıl ki kişinin köpeğinin yaptığı yanlışlıktan dolayı o kimseye hakaret edilmeyip affedilirse biz de o kimseyi affetmeliyiz. Ancak, köpeğine sahip ol denir. Şu da bir gerçektir ki "dostun köpeğinin bile hatırı vardır" denir. Nasıl ki o köpeğe dostundan dolayı iyilik edilirse sahibine ise daha fazla iyilik edilmelidir. O kardeşe nefsinden dolayı kızmayıp affetmeliyiz.

Kötülüğü iyilikle yok etmenin çaresi hakkında Allah Teâlâ şöyle buyurmaktadır:

وَلَا تَسْتَوِي الْحَسَنَةُ وَلَا السَّيِّئَةُ ادْفَعْ بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ فَإِذَا الَّذِي بَيْنَكَ وَبَيْنَهُ عَدَاوَةٌ كَأَنَّهُ وَلِيٌّ حَمِيمٌ . وَمَا يُلَقَّاهَا إِلَّا الَّذِينَ صَبَرُوا وَمَا يُلَقَّاهَا إِلَّا ذُو حَظٍّ عَظِيمٍ . وَإِمَّا يَنزَغَنَّكَ مِنَ الشَّيْطَانِ نَزْغٌ فَاسْتَعِذْ بِاللَّهِ إِنَّهُ هُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ

“Her iyilikle her kötülük de bir değildir. Sen (kötülüğü) en güzel bir şekilde önle. O zaman seninle arasında düşmanlık bulunan kimse, sanki candan bir dost olur. Buna (bu güzel davranışa) ancak sabredenler kavuşturulur; buna ancak (hayırdan) büyük nasibi olan kimse kavuşturulur. Eğer şeytandan gelen kötü bir düşünce seni dürtecek olursa, hemen Allah'a sığın. Çünkü O, işiten, bilendir.”

Dünyada öfkesini yutana, Allah Teâlâ’nın âhirette vereceği lütfu açıklama sadedinde Hz. Peygamber (s.a.s.) şöyle buyurmuştur:

«مَنْ كَظَمَ غَيْظًا وَهُوَ يَسْتَطِيعُ أَنْ يُنَفِّذَهُ دَعَاهُ اللَّهُ يَوْمَ القِيَامَةِ عَلَى رُءُوسِ الْخَلَائِقِ حَتَّى يُخَيِّرَهُ فِي أَيِّ الْحُورِ شَاءَ»

“Her kim, yerine getirmeye gücü yettiği halde öfkesini yenerse kıyamet günü bütün mahlûkatın önünde Allah onu çağıracak nihayette onu cennet hurilerinden dilediğini almakta muhayyer kılacaktır.”

(Tirmizî, Birr, 74.)

Kardeşliği Nasıl Koruyacağız?

10. Büyüklere hürmet ve küçüklere merhamet etmek

Bu konuda Hz. Peygamber (s.a.s.) şöyle buyurmuştur:

ليس منا من لم يرحم صغيرنا، ويعرف حق كبيرنا

“Küçüklerimize merhamet etmeyen ve büyüklerimizin hakkını bilmeyen bizden değildir.”

(Ebû Dâvûd, Edeb, 66; Tirmizî, Birr, 15.)

"إن من إجلال اللّه إكرام ذي الشيبة المسلم، وحامل القرآن غير الغالي فيه والجافي عنه ، وإكرام ذي السلطان المقسط".

“Saçı sakalı ağarmış Müslümana, aşırı gitmeyip ahkâmıyla amel etmekten kaçınmayan Kur’ân hâfızına ve âdil devlet başkanına saygı göstermek, Allah Teâlâ’ya duyulan saygıdandır.”

(Ebû Dâvûd, Edeb, 23.)

Yaşlı bir müslümana hürmet, ihtiyara değer vermektir.

Kur’ân hâfızı, Kur’ân’ın hem lafzını ezberlemiş hem manasını kavramış, ahkamıyla amel etmiş olan fakat ifrata ve tefrite düşmeyerek uygulayan kimseye hürmet bir bakıma Kur’ân’a hürmet etmektir.

Adil devlet başkanı İslam’ın adaletini uygulayan kimseye hürmet adalete değere değer vermektir.

“Bir genç, yaşından dolayı bir ihtiyara ikram (ve hürmet) ederse Allah da o kimseye onun yaşına geldiğinde ikram (ve hürmet) edecek kimseyi (halk ve) takdir eder.”

(Tirmizî, Birr, 75.)

Salih uzun ömür nasip eder demektir.

Kardeşliği Nasıl Koruyacağız?

11. Kimseye eziyet etmemek, eziyetlere tahammül etmek, elin ve dilin eziyetlerinden sakınmak

Ebû Mûsâ (r.a.) şöyle demiştir:

Ey Allah’ın Rasûlü! Müslümanların hangisi en üstündür? diye sordum. Hz. Peygamber (s.a.s.) şöyle buyurdu:

"مَنْ سَلِمَ الْمُسْلِمُونَ مِنْ لِسَانِهِ وَيَدِهِ".

“Dilinden ve elinden Müslümanların emniyette olduğu kimsedir.”

Başka bir hadiste Hz. Peygamber (s.a.s.) şöyle buyuruştur:

من صمتَ نجا

“Dilini tutan kurtuldu.”

“Sana darılınca yalan ithamda bulunan, senin kardeşin sayılmaz.”

Fudayl b. Iyaz (rh.a.)

“Şu zamanda insanların kardeşliği, aşçının çorbasına benzedi; kokusu güzel, fakat tadı yok.”

Malik b. Dinar (rh.a.)

“İnsan şişirilmiş tulum gibidir, ağzı açılınca söner.”

Kaşgarlı Mahmud